Nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn: Trúc Phương đã tạo nên thế giới tình ca riêng, rất riêng!

Chúng ta có 3 nhà soạn nhạc gốc miền Nam mà khi nghe nhạc ta có thể dễ dàng nhận ra điều ấy, đó là: Nguyễn Mỹ Ca, Lam Phương và Trúc Phương. Nhạc của Nguyễn Mỹ Ca có vẻ như xuất phát từ một cây dương cầm, của Lam Phương thì bắt nguồn từ một chiếc ghita phím lõm, còn nhạc của Trúc Phương là từ một cây guitar thùng.

Trong sinh hoạt âm nhạc, có một hiện tượng rất đáng được ghi nhận đó là có những bài hát gắn liền với tiếng hát và dáng dấp của một ca sĩ, đồng thời nó cũng nhắc nhở người ta nhớ tới một quãng đời, một nơi chốn nào đó đã từng trải qua. Những ai từng sống ở Sài Gòn cuối thập niên 50, đã từng nghe nhạc của Trúc Phương hẳn không thể quên “Nửa đêm ngoài phố” gắn với tiếng hát và dáng dấp một thời gian ta gọi là “liêu trai” của danh ca Thanh Thúy:

“Buồn vào hồn không tên

Thức giấc nửa đêm nhớ chuyện xưa vào đời

Đường phố vắng đêm nao quen một người

Mà yêu thương trót trao nhau trọn đời…”

Nếu âm hưởng của những câu vọng cổ là cái duyên ngầm trong nét nhạc của Lam Phương thì chính lời ca của nhạc sĩ Trúc Phương đã làm nên cái quyến rũ trong dòng nhạc của ông. Riêng phần nhạc, phải nói cả Lam Phương lẫn Trúc Phương đều có nét cá nhân mạnh mẽ. Khán giả có thể nghe và nhận ra nhạc của họ một cách dễ dàng. Dù cả hai đều chịu nhiều ảnh hưởng của cổ nhạc miền Nam, nhưng ở nhạc của Lam Phương nó được chiếu sáng bằng ánh điện, ánh đèn sân khấu, còn trong nhạc của Trúc Phương nó lại chỉ được soi rọi bằng ánh đèn dầu hay ánh trăng thôi, vì thế là ánh sáng toát ra luôn ẩn chứa vẻ u uẩn, mơ hồ.

Nhạc sĩ Trúc Phương là người viết lời ca vô cùng sắc sảo. Như trong bài “Nửa đêm ngoài phố” được nhắc đến trước đó: “Buồn vào hồn không tên” có nghĩa là sao? Nỗi buồn không tên hay hồn không tên? Cụm từ “thức giấc nửa đêm” là một câu bình thường, nhưng “nhớ chuyện xưa vào đời” là một câu khác lạ, mang lối nói riêng của Trúc Phương. Về phương diện văn phạm hay cấu trúc câu có thể có vấn đề, nhưng khi đặt vào ca khúc người ta lại có thể dễ dàng cảm nhận được ý nghĩa của câu nói trước khi tìm hiểu cách hiểu được câu nói ấy.

Cùng lối viết lời ca ấy, nhạc sĩ Trúc Phương đã tạo nên thế giới tình ca riêng của mình, như trong bài “Buồn trong kỷ niệm”:

"Đường vào tình yêu có trăm lần vui, có vạn lần buồn

Đôi khi nhầm lỡ đánh mất ân tình cũ

Có đau chỉ thế, tiếc thương chỉ thế

Khi hai mơ ước không chung cùng vui lối về…"

Vào thập niên 1970, chúng ta có nhiều những ca khúc viết cho người lính rất hay của Phạm Duy, Lam Phương, Phạm Đình Chương,… Nhạc sĩ Trúc Phương cũng có một số bài hát hay về người lính. Điều đặc biệt là những bản nhạc của ông không chỉ gây xúc động mạnh trong lòng người lính mà cả những khán giả lắng nghe. Trong đó hay nhất là ca khúc “Kẻ ở miền xa”:

“Tôi ở miền xa trời quen đất lạ

Nhiều đông lắm hạ nối tiếp đi qua

Thiếu bóng đàn bà

Đơn vị thường khi nằm trên đất giặc

Thèm trong hãi hùng tiếng hát môi em

Tiếng hát ngọt mềm người nâng lính khổ

Hát bởi câu ca vì tiền hay thiết tha…”

Như thế gọi là nhạc hiện thực được chưa? Trúc Phương, Y Vân, Lâm Tuyền… đều đã mất. Đã có một thời, người ta sợ gặp nhau vì không muốn nhìn thấy nhau trong cảnh quá đỗi tang thương. Đôi khi nghe tin ai đó chết, người ta có thể chảy nước mắt nhưng cũng có phần mừng cho người ấy không phải sống nữa. Trúc Phương, Lâm Tuyền sống ra sao những ngày cuối đời, chúng ta không biết. Nhưng giả sử biết thì có thể làm gì cho họ?

Đến nay thì đã

Đắng cay quá nhiều

Thơ ngây đi mất trong bước buồn

Giờ mới hay!

Nguyễn Đình Toàn

Nhà văn – nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn sinh năm 1936 tại Gia Lâm, Hà Nội. Ngoài bút danh Nguyễn Đình Toàn, ông còn có sử dụng bút hiệu là Tô Hải Vân khi viết văn và Hồng Ngọc khi viết nhạc. Ngoài được biết tới với vai trò nhà văn với nhiều sáng tác văn học nghệ thuật dưới nhiều dạng như tiểu thuyết, truyện ngắn, kịch nói, bút ký,... thì ông còn là một trong những tên tuổi lớn trong làng nhạc Việt, là người góp phần vào việc phát triển tân nhạc miền Nam qua chương trình phát thanh “Nhạc chủ đề” trên đài phát thanh Quốc gia trước năm 1975. Một số nhạc phẩm nổi tiếng của Nguyễn Đình Toàn là “Sài Gòn niềm nhớ không tneen”, “Tình khúc thứ nhất”, “Căn nhà xưa”, “Nhạc tình hoa niên”,…

Xem thêm: Nhạc sĩ Nhật Ngân: Còn đâu một Trúc Phương hào hoa, phong nhã ngày ấy!