Nhạc sĩ Lê Dinh: Tâm tình mộc mạc gửi vào những nốt nhạc mê say

Để vinh danh và tưởng nhớ nhạc sĩ Lê Dinh với hơn 40 cống hiến nghệ thuật, nhóm nghệ sĩ đã cùng nhau tổ chức một đêm nhạc để trình diễn những nhạc phẩm nổi tiếng của ông. Dưới đây là bài viết được Huyền Châu đăng trên Tạp chí Nghệ Thuật số 29/tháng 8-1996 kể về cuộc đời nghệ thuật của nhạc sĩ Lê Dinh với tựa “Nhạc sĩ Lê Dinh và 40 năm âm nhạc Việt Nam”.

Nói đến nhạc sĩ Lê Dinh không mấy ai là không biết tới danh tiếng người nghệ sĩ với những sáng tác nổi danh từ thập niên 50 cho đến nay, những ca khúc chan chứa tình cảm, làm rung động lòng người. Bắt đầu sáng tác từ năm 1953, nhưng mãi đến năm 1956 nhạc sĩ Lê Dinh chính ra mắt ca khúc đầu tiên mang tên “Làng anh làng em”. Và 40 năm nối tiếp sau đó, với hơn 200 nhạc phẩm, tên tuổi của ông đã gắn với dòng nhạc quê hương Việt Nam cận đại.

Cuộc đời sáng tác của nhạc sĩ Lê Dinh có thể chia ra làm 3 giai đoạn:

Giai đoạn đầu từ 1953 – 1966: Ông sáng tác một mình và tên tuổi được nhiều người biết đến qua các nhạc phẩm nổi tiếng như Làng anh làng em, Ngày ấy quen nhau, Tấm ảnh ngày xưa, Xác pháo nhà ai, Cánh thiệp hồng, Tình yêu trả lại trăng sao,…

Giai đoạn hai từ 1966 – 1975: Giai đoạn này Lê Dinh cùng với Minh Kỳ và Anh Bằng lập nhóm Lê Minh Bằng hợp soạn rất nhiều nhạc phẩm nổi tiếng như Đêm nguyện cầu, Căn nhà ngoại ô, Chuyện tình Lan và Điệp, Linh hồn tượng đá,…

Giai đoạn ba từ 1975 về sau: Trong giai đoạn này, ông không còn sáng tác chung với nhóm Lê Minh Bằng. Những bài hát trong giai đoạn này của nhạc sĩ Lê Dinh mang nặng tâm sự của một người ray rứt vì thế sự.

Trong cả 3 giai đoạn thì giai đoạn đầu là thời kỳ sáng tác quan trọng và xúc tích nhất trong sự nghiệp âm nhạc của Lê Dinh, ông đã sáng tác ra những ca khúc mà đến nay vẫn được rất nhiều quần chúng yêu thích. Anh Ngọc – nam ca sĩ hàng đầu, thành danh từ thập niên 50, khi phụ trách chương trình phê bình nhạc của Đài phát thanh Sài Gòn đã nói về nhạc sĩ Lê Dinh như sau: “Qua Lê Dinh, người ta tiếp nhận những âm điệu uyển chuyển, dồi dào, không nhàm chán và phần lời ca của Lê Dinh rất chân thật, rất đơn sơ nhưng không kém phần điêu luyện và nhờ đó đi thẳng vào lòng người nghe một cách dễ dàng”.

Những tâm tình mộc mạc đơn sơ ấy của nhạc sĩ Lê Dinh được thể hiện rõ nét qua ca khúc “Tấm ảnh ngày xưa”. Tiếng nhạc lời thơ qua bài hát này đã khiến ta nghe mà không tránh khỏi bùi ngùi nhớ về dĩ vãng của tuổi niên thiếu mộng mơ, của tuổi học trò lưu bút ngày xanh, của những luyến lưu u hoài, tuy chưa xa cách mà đã thấy ẩn hiện cái buồn thương ly biệt:

“Ngày nào em đến chơi tặng tôi một tấm hình

ghi nhớ ngày ngày chúng mình quen nhau

năm tháng dài ngày sau ghi nhớ mãi

tặng anh, để mai sau mình nhớ nhau hoài

thương nhớ lâu dài này anh nhớ đừng quên…”

(Tấm Ảnh Ngày Xưa)

Ngoài tình yêu lứa đôi, nhạc sĩ Lê Dinh còn viết rất nhiều bài về tình yêu qua hương mang nhiều nét đặc với hình ảnh ruộng đồng miền Nam xanh ngát mênh mông, những con lạch nhỏ len lách qua những hàng dừa ngả mình soi bóng, những chiếc cầu tre lắc lẻo gập ghềnh, thấp thoáng trong bức tranh đồng quê ấy là những cô gái độ tuổi xuân thì:

“Ôi thương quá là thương ruộng lúa quê hương

những chiều xưa nhìn em cuối con đê

vành nón nghiêng nghiêng em bước qua chân cầu

cầu tre lắt lẻo đưa em đi về nhà

dáng em sao hiền hoà”

(Người tình Cửu Long)

Sau 20 năm xa cách, nhạc sĩ Lê Dinh đã để lại tâm sự tràn dâng qua sáng tác mới về vùng đất Gò Công nơi ông lớn lên:

“Em là cô gái xứ Gò

quanh năm sông vắng đưa đò nuôi mẹ

nhà em ở xóm Giòng Tre

anh về nhớ ghé thăm mẹ thăm em”

(Thương Về Gò Công)

Những bài tình ca nổi tiếng của nhạc sĩ Lê Dinh đã được khán thính giả mến chuộng từ 4 thập niên qua, cho đến nay vẫn còn được các ca sĩ hàng đầu trình diễn và thu băng. Giá trị đích thực của những nhạc phẩm này không nằm trong những lời lẽ cầu kỳ, văn hoa bóng bẩy, mà chính là ở những lời thơ mộc mạc, chân thành được tác giả lồng vào trong các nhịp điệu nhịp nhàng tha thiết của điệu Bolero hay nhẹ nhàng lả lướt của các điệu Habanera và Tango.

Giai đoạn thứ hai trong sự nghiệp của nhạc sĩ Lê Dinh rất phong phú với sự hợp soạn của hai nhạc sĩ Minh Kỳ và Anh Bằng. Bộ ba Lê Minh Bằng đã viết chung rất nhiều ca khúc được khán thính giả yêu thích. Nhạc phẩm đầu tay của nhóm là “Đêm nguyện cầu” năm 1968, sau đó lần lượt là các tác phẩm Linh hồn tượng đa,s Chuyện tình Lan và Điệp, Mưa trên phố Huế, Nếu hai đứa mình,… Những ca khúc này đã đưa tên tuổi nhóm Lê Minh Bằng lên hàng ăn khách nhất của những năm cuối thập niên 60 và đầu thập niên 70.

Ngoài bút hiệu quan thuộc, nhóm Lê Minh Bằng còn nhiều bút hiệu khác như Dạ Cầm, Vũ Chương, Hoa Linh Bảo, Mạc Phong Linh, Tôn Nữ Thụy Khương,… Nhưng cho dù những ca khúc ấy được viết dưới bút hiệu nào đi chăng nữa vẫn được giới thưởng ngoạn vẫn nồng nhiệt tiếp nhận, điều đó đã nói lên thực tế tài năng của nhóm Lê Minh Bằng.

Sau năm 1975, bộ ba nhạc sĩ Lê Minh Bằng đã chia lìa nhau. Nhạc sĩ Minh Kỳ vĩnh viễn ra đi vào tháng 8/1975 trong một vụ nổ tại trại cải tạo Long Khánh. Nhạc sĩ Anh Bằng đến Mỹ sinh sống tại bang California và rất thành công với Trung tâm Asia. Nhạc sĩ Lê Dinh thì cư ngụ tại Montreal, như kiếp tằm nhả tơ, ông đã dành hết thời giờ của mình để hoạt động văn nghệ với nguyệt san Nghệ Thuật xuất bản đều đặn hàng tháng và cùng với Lê Thái thành lập Đài phát thanh tiếng nói Việt Nam đã hoạt động từ hơn 5 tháng qua tại Montreal và được phát thanh hàng tuần vào mỗi chiều chủ nhật. Nhịp sáng tác của ông cũng đã lơi đi nhiều so với thời kỳ trước năm 1975, tuy vậy chúng ta vẫn được nghe những sáng tác mới rất giá trị như Bài hát của người điên, Dòng kỷ niệm, Cho người lính cũ, Thương về Gò Công, Nắng bên này sông,…

Con người của nhạc sĩ Lê Dinh rất nhiệt thành và mộc mạc như lời nhạc mà ông viết ra. Cả cuộc đời ông sống hết mình cho nghệ thuật, vì nghệ thuật, không khoa trương, không ồn ào. Ðối với các nhạc sĩ khác ông cũng một lòng quý mến, không tị hiềm. Nhạc sĩ Lê Dinh đã không quản ngại khó khăn, sốt sắng tổ chức những đêm nhạc để vinh danh các nhạc sĩ nổi danh như Phạm Duy, Lam Phương,… rất thành công tại Montréal.

Với những ai quen biết nhạc sĩ Lê Dinh đều biết rõ ông là người rất thẳng thắn, không ngần ngại nói lên những điều bản thân tin tưởng. Bất bình trước sự lợi dụng công trình tim óc nghệ sĩ sáng tác của các nhà sản xuất băng nhạc và video ở hải ngoại, ông đã đứng lên tranh đấu chỉ thẳng tên tuổi một lái buôn nghệ thuật, tự tiện ấn hành các nhạc phẩm của nhiều nhạc sĩ, và một nhà sản xuất băng vidéo nổi tiếng chỉ “ăn trái mà không nhớ kẻ trồng cây”. Việc làm thẳng thắn của Lê Dinh đã đem lại lòng tin tưởng và kính nể trong giới nghệ sĩ.

Ðêm nhạc Lê Dinh do nhóm Thân Hữu Nghệ Sĩ Montréal tổ chức để đánh dấu 40 năm nhạc Lê Dinh (1956-1996), một công trình lớn lao của một nghệ sĩ tài danh mà tài nghệ đã được chứng tỏ qua sự thử thách khắc nghiệt của thời gian. Chúng tôi kính mời quý vị thưởng thức một chương trình văn nghệ chọn lọc với những tác phẩm nổi tiếng của nhạc sĩ Lê Dinh qua những giọng ca chan chứa tình người của các nghệ sĩ Montréal, để nêu cao tinh thần tương thân tương trợ và tinh thần “ăn trái nhớ kẻ trồng cây” giữa nghệ sĩ trình diễn và nghệ sĩ sáng tác, như một bày tỏ lòng quý mến đặc biệt dành cho người nhạc sĩ tài hoa này.

Huyền Châu

Xem thêm: “Tấm ảnh ngày xưa” của Lê Dinh: Tín vật thuở thiếu niên hoa mộng