Nhạc sĩ Ngọc Chánh - nhạc sĩ Phạm Duy: Từ sự kết hợp ăn ý đến tuyệt phẩm "Bao giờ biết tương tư"

Nhạc sĩ Ngọc Chánh (tên đầy đủ là Nguyễn Ngọc Chánh, SN 1937) mê nhạc và bộc lộ năng khiếu âm nhạc từ nhỏ. Ông có kiến thức nhạc lý khá vững, có thể tự soạn được 2 cuốn sách hướng dẫn tự học đàn guitar khi mới 13, 14 tuổi. 

Nhờ chơi giỏi cả guitar và piano, năm 20 tuổi, nhạc sĩ Ngọc Chánh đã được nhận vào phục vụ trong Ban nhạc của Bộ Công Dân Vụ và được hoãn quân dịch. Sau đó, ông chơi đàn ở khắp các quán nhỏ, các nhà hàng trong khoảng 2 năm. Ông còn có kinh nghiệm nhiều năm làm nhạc trưởng tại sân khấu ca nhạc ở Hồ Tắm Công Cộng, vũ trường Melody, Lai Yun, Văn Cảnh, Eden Rock, nhà hàng Mỹ Phụng, Biệt đoàn văn nghệ Trung ương, ban Hòa Tình Thương... 

Ngọc Chánh và ca sĩ Pat Lâm được xem là linh hồn của ban nhạc Shotguns. Đây là ban nhạc rất đắt khách ở thập niên 1960. Ông cũng là người tiên phong trong sản xuất nhạc trên băng magnetic (băng cối) giữa lúc thị trường đang ưa chuộng loại dĩa nhựa (vinyl). 

Trong vai trò nhạc sĩ, ông được biết đến với 3 ca khúc nổi tiếng với sự kết hợp ăn ý cùng nhạc sĩ Phạm Duy: Vết thù trên lưng ngựa hoang, Tuổi biết buồn và Bao giờ biết tương tư. Cả 3 ca khúc này đều là do nhạc sĩ Ngọc Chánh soạn nhạc và nhạc sĩ Phạm Duy viết lời.

Ca khúc "Bao giờ tương tư" có sẽ là sự kết hợp hoàn hảo nhất giữa nhạc sĩ Ngọc Chanh và nhạc sĩ Phạm Duy. Theo các tư liệu thu thập được "Bao giờ biết tương tư" ban đầu là bản nhạc nền mà Ngọc Chánh viết cho phim "Điệu ru nước mắt" của đạo diễn Lê Hoàng Hoa (thực hiện năm 1970), chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Duyên Anh. Phim này nói về chuyện tình thơ mộng của trùm du đãng nổi tiếng Đại Cathay. 

Sau khi phim "Điệu ru nước mắt" được trình chiếu thành công, nhạc sĩ Ngọc Chánh đã nhờ nhạc sĩ Phạm Duy soạn lời ca cho đoạn nhạc phim mà ông viết. Từ đó, ca khúc "Bao giờ biết tương tư" ra đời và được công chúng đón nhận qua giọng ca Anh Khoa.

Về nội dung bài hát, theo Nhacxua, "Bao giờ biết tương tư" là những lời thổ lộ chân phương của một chàng trai khi bước vào tình yêu và sự biến chuyển của dòng tâm trạng khi trải qua những cung bậc khác nhau trong tình yêu.

Ở đoạn đầu, chàng trai thổ lộ những cảm xúc lạ lùng, tươi mới khi chạm ngõ yêu đương:

"Ngày nào cho tôi biết

Biết yêu em rồi tôi biết tương tư

Ngày nào biết mong chờ

Biết rộn rã buồn vui đợi em dưới mưa"

Đó là những cảm xúc tinh khôi của những ngày mới yêu được nhạc sĩ vun vén đầy tinh tế trong mỗi câu hát. Chỉ có tình yêu, chỉ có khi biết yêu rồi người ta mới có thể "biết", có thể thấm đẫm cảm xúc tương tư, mong chờ, chộn rộn cả khi buồn lẫn khi vui. Những cảm xúc chẳng thể nào tìm được ở ngoài địa hạt yêu đương.

"Ôi biết đem tim này

Vắng như lòng giấy, tình yêu lấp đầy

Rồi biết quê câu cười

Biết cho đôi dòng lệ rơi"

Tình yêu mang đến cảm xúc rạo rực, xôn xao, ngọt lịm. Nhưng tình yêu cũng mang đến cảm xúc sầu muộn, ê chề, tối tăm lạc lõng. Cái cảm giác tê dại, trống trải, mong manh khi thất tình hay thăng hoa, vỡ òa lên tận đỉnh của tình yêu được nhạc sĩ Phạm Duy ví von: "Ôi biết đem tim này vắng như lòng giấy, tình yêu lấp đầy". Khi đã bước chân vào tình yêu, dù hạnh phúc hay đau khổ, tình yêu vẫn sẽ chiếm hữu cả trái tim, lấp đầy lên nó những sắc màu mộng mị.

"Tình yêu đã trở lại

Đôi mắt đêm ngày vơi hết đọa đày

Tà áo em phơi bày, ngón tay em dài

Tiếng yêu không lời"

Khi không còn tình yêu, kẻ si tình như bị đẩy xuống hố sâu tuyệt vọng, quên cả câu cười, chỉ còn đẫm đôi dòng lệ rơi. Khi tình yêu trở lại "đôi mắt đêm ngày vơi hết đọa đày", mọi đau khổ, dằn vặt dần tan biến như chưa từng xuất hiện. Và chỉ cần nhìn thấy "tà áo em phơi bày, ngón tay em dài" thôi là cõi lòng anh đã thổn thức những "tiếng yêu không lời".

"Ngày nào lòng tôi đã

Biết vui biết buồn ôm mối tương tư

Ngày nào cánh thiên đường

Đã mở hé tình yêu là trái táo thơm

Tôi ghé răng cắn vào

Miệng môi ngọt đắng

Tình yêu cuối đường

Là trối trăng cuối cùng

Giấc mơ não nùng vợi tan"

Xưa nay, tình yêu luôn là thứ "không hẹn mà đến, không chở mà đi" Không ai đoán được khi nào tình yêu ập đến, khi nào tình yêu cất cánh rời đi. Người ta chỉ biết tình yêu hiện diện khi đã "ôm tương tư", khi cánh thiên đường hé mở "tình yêu là trái táo thơm".

Chuyện tình nào cũng sẽ có buồn. Đó là tâm trạng của người mang "bệnh tương tư" như Nguyễn Bính từng nói "tương tư là bệnh của tôi yêu nàng". Tâm trạng ôm tương tư sẽ buồn ít hơn vui khi "Ngày nào cánh thiên đường đã mở hé tình yêu là trái táo thơm". Khi tình tình yêu chắp cánh đôi lứa đến nơi thần tiên hạnh phúc, để có thêm định nghĩa tình yêu như trái táo thơm.

Một lần ghé răng cắn vào trái táo thơm tình yêu nhiều mê hoặc để biết rằng, tình yêu không chỉ là ngọt ngào mà còn pha lẫn vị đắng cay. Có chàng trai đã dự cảm được tình yêu của mình sau này không tròn đầy mong ước. 

"Là trối trăng cuối cùng. Giấc mơ não nùng vợi tan"... - Những câu ẩn ý đượm buồn, đem đến cho người thưởng thức man mác nỗi tương tư như câu "Đường vào tình yêu có trăm lần vui có vạn lần buồn" của nhạc sĩ Trúc Phương.

Ca khúc "Bao giờ biết tương tư" được diễn giải một cách ngắn gọn, cô đọng chứ không dài lê thê như nhiều nhạc phẩm dương thời. Hình ảnh lãng mạn và ý tình ngợi ca tình yêu trong bài hát đã đem lại ý niệm về "tình yêu là trái táo thơm" cho phần nhiều giới yêu nhạc bấy giờ.

Theo nhạc sĩ Ngọc Chánh, sau khi ca khúc hoàn thành, ông nghĩ ngay đến ca sĩ Anh Khoa và đã đưa ca khúc này cho ca sĩ hát trong băng Shotguns. Đến nay "Bao giờ biết tương tư" vẫn được công chúng đón nhận qua giọng ca ngọt ngào của Anh Khoa.

Xem thêm: Nhạc sĩ Phạm Duy - "phù thủy" phổ nhạc cho thơ