“Suối mơ” - Tuyệt tác lãng mạn nơi núi rừng hoang sơ của Văn Cao

CA KHÚC "SUỐI MƠ”

• Tên các khúc: Suối mơ

• Nhạc sĩ: Văn Cao

• Năm phát thành: 1942

• Ca sĩ trình bày tiêu biểu: Ánh Thuyết, Thái Thanh, Lệ Thu,…

Hoàn cảnh ra đời ca khúc “Suối mơ” của nhạc sĩ Văn Cao

“Suối mơ” là ca khúc được nhạc sĩ Văn Cao sáng tác vào năm 1942, khi ông chỉ vừa độ tuổi đôi mươi. Thời kỳ này, chàng trai trẻ Văn Cao rất thích sáng tác các bản nhạc lãng mạn. dù số lượng khiêm tốn nhưng mỗi tác phẩm đều là đỉnh cao mà rất hiếm nhạc sĩ có thể vươn tới được. Trong đó, ca khúc “Suối mơ” được coi là tình khúc “thoát liên tục”, nhẹ nhàng, lãng mạn nhất của ông với những lời ca bay bổng, mang theo ước mơ của tuổi trẻ, vẽ nên khung cảnh nên thơ hữu tình nơi núi rừng hoang sơ.

Một người thân của nhạc sĩ Văn Cao kể lại bài “Suối mơ” được nhạc sĩ sáng tác với cảm hứng từ dòng suối bên bên đền Cấm ở thị trấn Đồng Mỏ, huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn. Ngày ấy, Đồng Mỏ là thị trấn rất sầm uất, là nơi có nhiều văn nhân thi sĩ thời tiền chiến ghé đến chơi. Đền Cấm ngày xưa vô cùng yên tĩnh, mát dịu với những gốc xoài, vải cổ thụ to cao, xòe bóng mát. Dòng suối bên đền sau khi chảy qua bên cạnh bia “hạ mã” thì mở rộng ra cạnh sân vận động với gờ tường ngang ngực rồi lượn vòng quanh các vườn rau xanh mướt. Nhờ vậy mà không khí tại đây luôn giữ được nét yên tĩnh, thanh thản, mát lành.

Trong một lần phỏng vấn, nhạc sĩ Văn Cao cũng từng tâm sự rằng: “Tôi sinh ra và lớn lên tại Hải Phòng nên sống nước là hình ảnh tôi vô cùng yêu thích. Nhiều sáng tác của tôi, đặc biệt là ca khúc “Suối mơ”, sông nước đã trở thành hình tượng chính trong giai điệu và lời ca…”.

Năm 1954, nhà xuất bản Tinh Hoa tại Sài Gòn đã phát hành bản nhạc ca khúc “Suối Mơ”, trong phần tác giả đã ghi cả hai cái tên là Phạm Duy và Văn Cao. Chính điều này đã khiến nhiều người nhầm tưởng rằng ca khúc này là nhạc phẩm chung của hai nhạc sĩ. Tuy nhiên, ca khúc “Suối Mơ” được viết tay năm 1942 và mãi đến năm 1944 Văn Cao mới gặp gỡ và bắt đầu thân thiết với nhạc sĩ Phạm Duy. Nhắc đến khoảng thời gian này, nhạc sĩ Văn Cao đã gọi Phạm Duy là “Quân du ca đã gieo nhạc buồn của tôi khắp nơi”. Có thể sau đó Phạm Duy đã góp ý chỉnh sửa lại một số câu chữ trong bài hát, nhưng có một điều chắc chắn là “Suối Mơ” của Văn Cao đã được trình diễn ở Hải Phòng từ trước khi cả hai gặp gỡ. Và nếu xét về mặt giai điệu, ca từ của bài “Suối Mơ” cũng rất đồng nhất với nhiều tác phẩm của nhạc sĩ Văn Cao trong giai đoạn này như: “Buồn tàn thu” (1939), “Thiên thai” (1941), “Trương Chi” (1942),…

Đôi lời bình phẩm ca khúc “Suối mơ” của nhạc sĩ Văn Cao

Suối mơ!

Bên rừng thu vắng,

giòng nước trôi lững lờ ngoài nắng.

Ngày chưa đi sao gió vương?

Bờ xanh ngát bóng đôi cây thùy dương.

Những lời ca lãng mạn, bồng bềnh như mơ như thơ, đưa người nghe lạc đến chốn bồng lai tiên cảnh giữa đời thực. Dòng suối mát lành, xanh ngắt thoát ẩn thoát hiện giữa cây rừng thu vắng, từng tia nắng xuyên qua kẽ lá chiếu xuống lấp lánh như những vì sao đêm. Hai bên bờ suối là từng rặng cây xanh ngát rợp bóng thùy dương, từng làn gió nhẹ thổi qua dìu dịu, ngọt lành khiến người nghe như được gột rửa mọi phiền muộn trong lòng.

Suối ơi!

Ôi nguồn yêu mến,

còn ghi khi bóng ai tìm đến.

Đàn ai nắn buông lưu luyến.

Suối hát theo đôi chim quyên.

Từng hẹn mùa xưa cùng xây nhà bên suối .

Nghe suối róc rách trôi hoa lừng hương gió ngát.

Đàn nai đùa trong khóm lá vàng tươi.

Ai đã một lần dừng bên bên dòng suối thần tiên ấy với dòng nước trong veo soi ánh nắng, nhìn bóng thùy dương xanh ngát đôi bờ, nghe tiếng chảy róc rách, ngắm hoa trôi, nhìn đàn nai hoang nô đùa bên khóm lá vàng tươi,… cũng sẽ mơ ước về một ngôi nhà cạnh suối, để mỗi sớm mai thức dậy đều được hòa mình vào cảnh sắc mộng mơ nên thơ này, để rửa đi mọi ưu tư phiền muộn trong tâm trí.

Tơ đàn chùng theo với tháng năm,

Rừng còn nhớ tới người.

Trong chiều nào giữa chốn đây,

Hồn cầm lắng tiếng đời.

Suối ơi!

Nghe rừng heo hút.

Giòng êm đưa lá khô già trút.

Còn như lưu hương yêu dấu .

Với suối xưa trôi nơi đâu .

Nhưng ước mơ cũng chỉ là mơ ước mà thôi. Liệu có mấy ai sẵn lòng buông bỏ hết mọi thứ để trở về với cội nguồn nguyên sơ. Tiếng đàn reo vang như “chùng theo với tháng năm”, để chàng nhạc sĩ phải thốt lên câu hát đầy bi ai hoài niệm “rừng còn nhớ tới người”. Bởi rất lâu trước đó, nơi rừng núi hoang sơ thanh mát này đã từng có một cố nhân dừng lại, lưu tiếng cầm hoan ca, nhưng rồi lại vì những vướng bận muộn phiền nơi trần thế mà “một đi không trở lại”…

Xem thêm: "Tiến về Hà Nội" - Bản hùng ca của cố nhạc sĩ Văn Cao và "lời tiên tri" về một sự kiện đặc biệt