Nhạc sĩ Phạm Duy và hành trình "gom mùa xuân" vào âm nhạc
Khi nhắc về âm nhạc Phạm Duy, thi sĩ Uyên Sa nói: "Kim cường có ngàn mặt và Phạm Duy có ngàn lời ca". Quả đúng như vậy, chỉ nói riêng về mùa xuân trong âm nhạc của Phạm Duy đã là quá mênh mông...
Nhạc sĩ Phạm Duy là "cây đại thụ" của nền tân nhạc Việt Nam. Âm nhạc của ông là sự kết hợp tài tình giữa những điệu thức dân ca và tân nhạc. Nhất là sự hòa quyện giữa tâm hồn và tinh thần Việt với phong cách âm nhạc Tây phương, hiện đại.
Âm nhạc của Phạm Duy rất đang dạng, ông viết Rong ca, viết Tình ca, Thiền ca và cả những bản nhạc say đắm được gọi là Xuân ca. Mùa xuân trong âm nhạc của Phạm Duy có khi đầy khi vơi, gắn liền với những xao động trong tâm hồn nghệ sĩ trước sự hồi sinh của vạn vật sau những ngày đông tàn.
Mùa xuân trong âm nhạc của Phạm Duy phải nhắc đến một vài nhạc phẩm bất hủ sau: Đêm Xuân (1948); Hoa xuân (1953); Xuân thì (1953); Xuân Hồng (1956); Xuân hành (1959); Xuân ca (1961); Mùa xuân yêu em; Hoa đào ca; Tuổi xuân; Xuân hiến.
Trong nhạc phẩm "Một bàn tay" (1959), hình ảnh bàn tay được nhắc đi nhắc lại cùng với hình ảnh bốn mùa như thể bàn tay đi suốt cả thời gian, tạo nên những cung bậc tâm hồn cuộc đời. Đây là cung bậc cuộc đời đầy hân hoan, nhìn đâu cũng thấy sắc xuân, thấy yêu đời"
"Bàn tay đưa anh đi gặp cuộc đời,
Một Xuân bao dung ai cũng là người
Bàn tay vụn xới, ôi bàn tay đưa lối
Dọc đời, thơ hát đầy vơi".
Mùa xuân trong "Nhạc tuổi vàng" (1960) lại chứa chạn một trời kỷ niệm:
"Tuổi vàng như bông lúa thơm tho ngày mùa
Trên cánh đồng chiều tà
Nhớ Xuân ca, khi còn thơ..."
Với Phạm Duy, khi xuân về cũng là lúc muôn loài trở mình đón xuân trong nhạc phẩm "Trên đồi xuân":
"Một con ốc nằm yên giấc ở đồi hoang
Bỏ mộng ngoan từ vỏ, vươn chào đón Xuân
Khiến đàn giun dế
Cũng ngước mặt nghenh đón
Bóng dáng người con gái tươi ròn
Chuồn chuồn ngấp nghé ở vòm tre
Rồi bay tới cùng đàn ong lượn vuốt ve
Khiến cho đàn nai bé
Kéo nhau về bỡ ngỡ
Quấn quýt người con gái đương tơ...".
Trong mảng Xuân ca của Phạm Duy, không thể không nhắc tới "Tuổi xuân (1973) với giọng ca của Thái Hiền tinh khôi, trong trẻo ở tuổi mới lớn: "Bỗng dưng yêu đời! Bỗng dưng yêu đời!". Cô bé trải lòng yêu thiên nhiên vũ trụ kỳ diệu, yêu quê hương đất nước đẹp ngời, yêu cuộc sống... Và rồi cô bé thấy yêu người: "Bỗng dưng yêu người! Bỗng dưng yêu người!". Cô yêu từ những người gần gũi, thân yêu, từ trẻ thơ đến cụ già, từ thầy cô, đến bạn bè, từ xóm vắng đến phố thị...
Trong ca khúc "Xuân hành", một bài hát với ca từ như thơ, đó là cuộc hành trình của "NGƯỜI" với bao trăn trở về phận của mình trên thế gian này. Muôn đời này, ai cũng tự hỏi: Ta là ai? Ta từ đâu đến? Ta sẽ về đâu?...
"Người là TA, một mùa Xuân tỏa nắng mai
Bước lên đời mang một tình duyên mới
Người là TA, đường nhân ái còn đi mãi mãi
Hết bước Xuân, TA gọi nhau về trong NGƯỜI..."
Ở "Xuân thì" (1953), bài hát đẹp như một bài thơ về mùa xuân của đất Mẹ Việt Nam. Mùa xuân đến, chiến chinh lùi xa, chỉ còn lại hi vọng tốt lành. Mùa xuân đã đem đến rất nhiều hi vọng và Phạm Duy hi vọng về một mùa xuân hòa bình:
"Tình ra núi Bắc, non Đông
Duyên về tới chốn Nam sông, Tây rừng
Gọi đàn chim trắng như bông
Tin lành đưa xuống khắp vùng trên nước ta
Êm êm tiếng hát trăng tà
Tình soi trên phím tay ngà gái trinh
Người ôm nhân loại trong mình
Cười tuôn nước mắt cho Xuân tình dấy men".
Và với niềm hi vọng về mùa xuân tốt đẹp, Phạm Duy như muốn hóa thân thành hoa để tỏa hương, đem thương yêu, niềm vui đến cho mọi người. Ông gửi gắm sự hào hứng, tin yêu của mình trong "Hoa xuân" (1953):
"Xuân! Hoa tỏa hương mới
Nhân quần ân sái đã kêu đòi niềm vui
Xuân! Hoa là tình tôi
Đua nở cùng ai cùng quyến luyên mọi nơi
Có một bày thôn nữa nhìn hoa
Chúc cho Xuân vui vẻ thái hòa
Có một vài tóc trắng thầm mơ
Ước cho hoa nở mãi không già"...
Rồi nhạc sĩ đại tài Phạm Duy lại ước được sống trong cõi "Xuân hiền". Đó là cõi mùa xuân của sự tái sinh:
"Xuân non, Xuân già, Xuân vẫn Xuân quen
Mới biết Xuân là cuộc tái sinh duyên
Thu, Đông, Hạ chết
Nhưng Xuân còn nguyên
Khuyến khích dòng máu về tim
Xuân không lên đường, Xuân đứng êm êm
Đứng mãi trong đời để cõng ta lên
Yêu Xuân đằm thắm
Yêu Xuân một phen
Và sống cùng với Xuân hiền...".
Sang đến "Xuân ca" (1961), nhạc sĩ Phạm Duy thể hiện một cái tôi tràn đầy khao khát. Đó là hoài bão, khát vọng sống cống hiến dẫu biết rằng đã là người thì ai cũng phải chết, sẽ trở thành tro bụi hồng trần. Bởi lẽ, còn Xuân là còn mơ ước, còn hi vọng, còn trẻ mãi đầy sức sống theo thời gian:
"Xuân tôi ơi, sức Xuân tôi còn khát khao
Dù nay, dù mai cũng như mọi ai chết trong địa cầu
Xuân muôn năm có ta Xuân còn hỡi Xuân
Thì xin, thì Xuân hãy cho tình nhân sống thêm vài lần"...
Phạm Duy vốn là một người tình cuồng nhiệt trong cuộc sống, vậy nên mùa xuân trong ông hiện hữu ở mọi nơi, mọi lúc, trên nhiều cung bậc cảm xúc. Đó là một "Đêm xuân" tặng vợ hiền. Bài này đậm đà, thắm thiết, chứa chan hạnh phúc. Trong sáng tác, đây là lần thứ 6 ông nói tới cây đàn. Bây giờ là tiếng đàn báo tin Xuân đã về và hạnh phúc đã tới.
Và xin khép lại mảng đề tài mùa xuân trong âm nhạc của Phạm Duy bằng nhạc phẩm "Khúc hát thanh xuân" sáng trong và lấp lánh như viên kim cương ngàn mặt (nhạc của Johann Strauss do Phạm Duy viết lời) để thay lời tạ ơn đời đã cho ta kiếp người:
"Ôi ơn đời mãi mãi
Thoát thai theo đời, vun sới
Lớn lên trong vườn ân ái muôn đời..." (Tạ ơn đời - Phạm Duy).
Xem thêm: "Bóng hồng" trong ca khúc "Đêm xuân" của Phạm Duy là ai?
5 chủ đề bạn cần biết mỗi tuần
Mỗi thứ Tư, bạn sẽ nhận được email tổng hợp những chủ đề nổi bật tuần qua một cách súc tích, dễ hiểu, và hoàn toàn miễn phí!
Bình luận