"Đồng xanh" của Lê Hựu Hà: Bài hát mẫu mực của việc chuyển thể lời Việt cho nhạc ngoại

CA KHÚC "ĐỒNG XANH"

• Ca khúc gốc: Greenfields (của các nhạc sĩ Terry Gilkyson, Richard Dehr, Frank Miller sáng tác năm 1956)
• Lời Việt: Đồng xanh (nhạc sĩ Lê Hựu Hà chuyển lời năm 1973)
• Thể loại: Nhạc quê hương
• Thể hiện: Ban Mây Trắng

Greenfields - Tuyệt phẩm âm nhạc 

Greenfields là ca khúc được 3 nhạc sĩ Terry Gilkyson, Richard Dehr và Frank Miller sáng tác và thu âm năm 1956. Nhưng không thành công. 

Khoảng 4 năm sau, ban nhạc “The Brothers Four” soạn hòa âm lại, thu âm, và phát hành. Lúc này, ca khúc chính thức tạo ra tiếng vang lớn khi được xếp hạng 2 nằm trong Top 40 suốt 20 tuần. Ban nhạc này đã mang ca khúc "Greenfields" đi trình diễn ở nhiều nơi. 

Đến năm 1960, ban “Les Compagnons de la Chanson”  của Pháp thu âm và phát hành một phiên bản mới của “Greenfields” – “Verte Campagne” do R.Varnay và R. Mamoudy viết lời.

Lời ca nhẹ nhàng với giọng hát ấm áp cùng tiếng guitar ngân vang, tiết tấu ca khúc chậm làm rung động tâm hồn con người. Sau bao vất vả truân chuyên trong cuộc sống, ta thả mình giữa đồng xanh, khẽ khép đôi mi tận hưởng không khí trong lành. 

Dưới đây là lời ca khúc Greenfields” (nhạc sĩ Terry Gilkyson, Richard Dehr, Frank Miller):

Once there were green fields kissed by the sun

Once there were valleys where rivers used to run

Once there were blue skies with white clouds high above

Once they were part of an everlasting love

We were the lovers who strolled through green fields

Green fields are gone now, parched by the sun

Gone from the valleys where rivers used to run

Gone with the cold wind that swept into my heart

Gone with the lovers who let their dreams depart

Where are the green fields that we used to roam?

I’ll never know what made you run away

How can I keep searching when dark clouds hide the day

I only know there’s nothing here for me

Nothing in this wide world, left for me to see

But I’ll keep on waiting till you return

I’ll keep on waiting until the day you learn

You can’t be happy while your heart’s on the roam

You can’t be happy until you bring it home

Home to the green fields and me once again.

"Đồng xanh" - ca khúc chuyển lời Việt mẫu mực nhất

Từ khi ra mắt, ca khúc "Greenfields" luôn hiện trong danh sách ca khúc tiêu biểu của dòng nhạc folk đương đại. Ca khúc này đã được quân đội Mỹ mang đến Việt Nam và tạo ra sức ảnh hưởng khá lớn trong giới trẻ.

Năm 1974, ca khúc "Greenfields" được nhạc sĩ Lê Hựu Hà viết lời Việt với tự đề "Đồng xanh". Không chỉ tự đề được đặt sát nghĩa mà nội dung bài hát cũng soạn sát với nội dung gốc. 

Những người yêu nhạc có lẽ ít ai biết được vài lần được nghe qua giai điệu thật nhẹ nhàng, man mác buồn:

"Đồng xanh là chốn đây

thiên đàng cỏ cây

là nơi bầy thú hoang

đang vui đùa trong nắng say

đây những bờ suối vắng

im phơi mình bên lùm cây

đây những dòng nước mát

khẽ vươn tay về thung lũng

và những đôi nhân tình

đang thả hồn dưới mây chiều"

Nhạc phẩm này có thể xem là mẫu mực của việc chuyển thể lời  Việt cho nhạc ngoại. Ca khúc của Lê Hựu Hà đã tái hiện được hình ảnh trong ca khúc gốc. Đồng thời có thể truyền tải được ý nghĩa chính của bài hát bằng những ngôn từ vô cùng bình dị, gần gũi với người nghe.

Ca khúc gốc có được sức hút bằng giai điệu giản dị, phần đệm rất ấm áp của guitar thùng, và các phần bè hòa quyện với nhau, nhẹ nhàng, không cầu kỳ phức tạp. Ở ca khúc lời Việt của Lưu Hựu Hà, vẫn giữ nguyên được tinh thần đó khi đưa cho ban nhạc Mây Trắng thể hiện. 

Vào thời điểm này, ban Phượng Hoàng đã tan rã, không thể cùng nhau hát "Đồng xanh". Nhạc sĩ Lê Hựu Hà đã quyết định hợp tác với Quang Thuận cùng 3 giọng ca là Trung Hành, Tuấn Dũng, Cao Giảng để thành lập ban Mây Trắng.

Khi được chuyển về lời Việt, ca khúc "Đồng xanh" được chia thành 3 phần: 

Phần đầu miêu tả khung cảnh bình yên của đồng quê tươi mát. Đó là nơi ngập tràn cỏ cây hoa lá, chim muông cùng những bầy thú hoang sống hiền hòa bên nhau. Ở đó còn có tiếng róc rách của suối chảy, tiếng rì rào của cỏ cây mỗi khi có cơn gió lướt qua... Và ở đó, có những đôi tình nhân đang hò hẹn.

Giữa cuộc sống bộn bề, khi đã mệt mỏi với những bon chen ở đời, hình như ai cũng đã từng mơ về một chốn đồng xanh hiu hiu gió. Đó là nơi thanh bình để quên đi những bộn bề nơi phố thị. Đó là nơi tâm hồn được tưới mát, là nơi thong dong hít hà bầu không khí trong lành.

Ở phần đầu này cũng nhắc về tình yêu ở 2 khía cạnh hoàn toàn trái ngược. Khi mà xác thân này không còn nữa thì tình yêu là thứ duy nhất có thể trở thành vĩnh cửu. Nhưng chua chát thay, có tình yêu vĩnh cửu thì cũng có tình yêu mong manh như gió chiều:

"Đồng xanh giờ vắng tênh

dưới trời lãng quên

còn đâu bày thú hoang

đang vui đùa trong nắng êm

đâu những bờ suối vắng

im phơi mình bên lùm cây

đâu những dòng nước mát

khẽ vươn tay về thung lũng

và những đôi nhân tình xưa

đã lìa cách xa rồi

Ta nyêu đồng xanh

như đã yêu thương con người

ta thương đôi tình nhân kia

như gió thương yêu mây trời

nhưng sao giờ đây

chẳng thấy ai chung quanh ta

đất trời như bãi tha ma

trên đồng hoang cỏ cháy..."

Phần thứ hai của ca khúc (cả nguyên tác và lời Việt) đều nói về sự đổ vỡ của một thiên đường. Đó là khi nhân tình ra đi, đồng xanh kia cũng tàn úa trong mắt kẻ si tình. Cả trời đất u ám như bãi tha ma đồng hoang cỏ cháy. 

Chàng trai đứng ngẩn ngơ giữa mây chiều, ngẩng mặt nhìn trời cao xanh nhưng vẫn không biết vì lý do gì mà nhân tình rời bỏ chốn thiên đường này:

"I’ll never know what, 

Made you run away. 

How can I keep searching 

When dark clouds hide the day… 

I only know there’s, 

Nothing here for me. 

Nothing in this wide world, 

Left for me to see"

Nơi này chỉ còn lại anh, không gian không còn màu tươi vui, dòng suối vắng róc rác "giọng" oán than, muôn thú ngậm ngùi ủ rũ giữa trời bơ vơ. Thiên đường làm gì có thật, đó chỉ là tâm trạng của con người mà thôi. Khi mất đi người yêu thì không còn gì là ý nghĩa trong đời này nữa...

"Và giờ này còn đứng đây

giữa vùng hắt hiu

trời không một chút mây

đã khô cằn như đáy tim

Sao ta còn đứng mãi

như người tình mong đợi ai

sao ta còn đứng mãi

để nghe tâm hồn tái tê

và đã bao năm rồi

ta đứng chờ

giữa cánh đồng"

Phần thứ ba của ca khúc "Đồng xanh" viết về sự ngóng đợi trong vô vọng của người tình si. Chàng trai ao ước mong đợi một ngày nào đó được gặp lại người yêu, để đồng xanh mơn mởn trở lại. Nhưng bao giờ thì người về? Không ai có thể trả lời được câu hỏi đó.

"Đồng xanh" là thiên đường trong tưởng tượng, là màu sắc của tình yêu ngọt ngào. Lúc đó, người nhìn ở đâu cũng thấy màu xanh tươi mát, như là thiên đường rộng lối dẫn người bước vào. Nhưng rồi khi người yêu ra đi, thiên đường sụp đổ, ảo ảnh bay mất.

Bao năm qua, người si tình vẫn đứng giữa cánh đồng cũ, mong ngóng bóng dáng người xưa trở về...

Xem thêm: Hoàn cảnh ra đời ca khúc "Tôi muốn": Khát khao đầy nhân văn của Lê Hựu Hà giữa thời tao loạn