Cha đẻ ca khúc “Thương về miền Trung” là Duy Khánh, Minh Kỳ hay Châu Kỳ?

Thân phận “long đong” của ca khúc “Thương về miền Trung”

Trước khi bước chân vào hành trình tìm kiếm “cha đẻ” của ca khúc “Thương về miền Trung”, xin điểm qua một số mốc thời gian đáng ghi nhớ của tuyệt phẩm này:

Trước năm 1975, bài hát “Thương về miền Trung” được công chúng biết đến qua phần sáng tác và trình bày của ca – nhạc sĩ Duy Khánh. Trên tờ bìa phát hành năm 1962 cũng ghi rõ tên người sáng tác là Duy Khánh.

Sau năm 1975, do yếu tố lịch sử và chính trị, những bài nhạc vàng bị cấm lưu hành, trong đó có ca khúc “Thương về miền Trung”.

Từ năm 1991, nhà nước thực hiện chính sách mở cửa cho những tác phẩm văn hóa miền Nam nên một số ca khúc nhạc vàng đã được phép lưu hành trở lại. Tuy nhiên, có một số nhạc sĩ bị “cấm nhân thân”, tức là họ bị cấm tất cả các bài hát mà mình sáng tác, cho dù bài hát đó chỉ đơn thuần về tình yêu quê hương, đất nước cũng không được lưu hành. Trong đó, có ca – nhạc sĩ Duy Khánh. Mà “Thương về miền Trung” là một ca khúc quá hay, các ca sĩ muốn hát thì phải “lách luật” bằng cách đổi tên người sáng tác thành Minh Kỳ để được phép trình diễn trong nước.

Và cứ thế, bài hát “Thương về miền Trung” được gán với tên nhạc sĩ Minh Kỳ trong băng đĩa kéo dài gần 20 năm. Đến năm 2010, nhạc vàng được phép phổ biến rộng rãi hơn, không còn bị cấm về “nhân thân” nữa thì ca khúc này mới được trả về đúng với tên nhạc sĩ sáng tác là Duy Khánh.

Thế nhưng, vào năm 2016, trong chương trình “Sol vàng” vinh danh cố nhạc sĩ Châu Kỳ, con gái ông – ca sĩ Châu Huyền Khanh lại tiết lộ ca khúc “Thương về miền Trung” là do cha cô sáng tác. Châu Huyền Khanh nói rằng, nhạc sĩ Châu Kỳ viết ca khúc này vào khoảng thập niên 1940. Khi phát hiện ra giọng ca của Duy Khánh và đưa anh từ Quảng Trị và Sài Gòn để lập nghiệp, ông đã giao ca khúc này cho nam ca sĩ thể hiện đầu tiên. Và để quảng bá cho tên tuổi của Duy Khánh, nhạc sĩ Châu Kỳ đã lấy bút danh của anh sử dụng cho ca khúc “Thương về miền Trung”.  Thế nên khán giả đều nhầm tưởng đây là ca khúc do chính Duy Khánh sáng tác.

“Khi ba tôi còn sống, có lần ông xem tivi thấy người ta để sai tên bài hát của mình liền vỗ đùi bảo:”Ủa bài này của cha mà sao lại để tên Minh Kỳ sáng tác?”. Lúc đó cha đã lớn tuổi rồi, thấy ca khúc của mình được khán giả yêu thích và đón nhận thì mừng chứ không nghĩ đến chuyện yêu cầu đính chính hay bận tâm quá nhiều đến nó”, ca sĩ Châu Huyền Khanh kể lại.

Ngoài ra, con gái của cố nhạc sĩ Châu Kỳ cũng cho biết thêm, tuy để sai tên tác giả nhưng hơn 10 năm nay, gia đình cô vẫn nhận được tiền tác quyền ca khúc này từ Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC).

Khi thông tin này đăng tải đã nhận được sự quan tâm và tranh cãi lớn từ công chúng. Một số khán giả yêu thích Duy Khánh và Châu Kỳ đã tìm hiểu, tra cứu tư liệu để xác minh thực hư câu chuyện này.

Ai là “cha đẻ” thực sự của ca khúc “Thương về miền Trung”

Dựa theo lời kể của ca sĩ Châu Huyền Khánh, bài hát “Thương về miền Trung” được sáng tác trong thập niên 1940. Còn theo các tài liệu còn lại từ trước năm 1975, thì ca khúc này được phát hành lần đầu vào năm 1962 với cái tên Duy Khánh (Ca - nhạc sĩ Duy Khánh là tên thật là Nguyễn Văn Diệp, đến cuối thập niên 1950 ông mới bắt đầu sử dụng nghệ danh Duy Khánh). Nếu nhạc sĩ Châu Kỳ sáng tác ca khúc “Thương về miền Trung” vào thập niên 1940 thì khán giả có quyền đặt câu hỏi vì sao ông không xuất bản ngay lúc đó mà phải chờ đến tận năm 1962 mới “giao” cho Duy Khánh xuất bản và trình bày?

Thời điểm Duy Khánh mới vào Sài Gòn để theo nghiệp ca hát, một thời gian dài ông dùng nghệ danh là Hoàng Thanh, đến cuối thập niên 1950 thì đổi thành tên Duy Khánh. Đầu thập niên 1960, ông đã được rất nhiều người yêu thích và biết đến thông qua các bài nhạc “dân ca mới” của Phạm Duy. Điều này trái ngược với thông tin mà ca sĩ Châu Huyền Khanh đưa ra.

Khi “Hoàng Thanh” đổi thành “Duy Khánh”, ông đã là ca sĩ có tên tuổi. Thời điểm ca khúc “Thương về miền Trung” được phát hành năm 1962, Duy Khánh đã 26 tuổi và là một trong những nam ca sĩ nổi tiếng của dòng nhạc vàng, nên vốn không cần nhạc sĩ Châu Kỳ phải “quảng bá tên tuổi” cho nữa.

Các tờ nhạc phát hành trước năm 1975 đều ghi “Thương về miền Trung” là do Duy Khánh sáng tác vào năm 1962.

Vì sự thành công ngoài mong đợi của bài hát mà ca – nhạc sĩ Duy Khánh đã viết tiếp nhạc phẩm “Thương về miền Trung 2” với tên gọi khác là “Sao không thấy anh về”, cũng rất được công chúng yêu thích.

Theo nhạc sĩ Phượng Vũ, người có mối quan hệ thân tình với Duy Khánh hồi còn đi học, cho biết ông nắm rất rõ văn phong, tình ý và nét lãng tử phong lưu trong nét nhạc của Duy Khánh. Nên Phượng Vũ quả quyết rằng, ca khúc “Thương về miền Trung” là do Duy Khánh sáng tác.

Từ những thông tin trên nhiều khán giả vẫn tin rằng, ca khúc “Thương về miền Trung” do ca – nhạc sĩ Duy Khánh sáng tác. Tuy nhiên, đó cũng chỉ là sự suy đoán dựa trên những tư liệu tìm được.

Giờ đây, cả nhạc sĩ Duy Khánh và nhạc sĩ Châu Kỳ đều đã thành người thiên cổ, nên thực hư đằng sau câu chuyện này vẫn chưa có lời giải đáp thích đáng, bởi không ai có quyền lên tiếng khẳng định chắc chắn ngoài nhân vật trong câu chuyện. Nhưng dù tác giả thực sự của ca khúc “truân chuyên” – Thương về miền Trung có là ai đi chăng nữa thì trong lòng công chúng, bài hát vẫn luôn nằm ở vị trí đặc biệt, những nốt nhạc, lời ca ấy sẽ mãi mãi ngân vang…

Xem thêm: “Trở về” của Châu Kỳ: Quặn lòng lời tâm sự của người con mất mẹ trong cơn lũ dữ