"Người ngoài phố" - Bản tình ca bất hủ ra đời từ cảnh... không có tiền sắm Tết?

CA KHÚC "NGƯỜI NGOÀI PHỐ"

• Tác giả: Anh Việt Thu
• Thể loại: Quê hương 
• Năm ra đời: Cuối thập niên 1960
• Ca sĩ thể hiện tiêu biểu: Thanh Tuyền, Hương Lan

Câu chuyện không có thật về hoàn cảnh ra đời ca khúc "Người ngoài phố"?

Anh Việt Thu bước chân vào nghiệp sáng tác từ năm 17 tuổi với nhiều tác phẩm đình đám như: Hai vì sao lạc, Tám điệp khúc, Người ngoài phố... Trong đó, ca khúc "Người ngoài phố" mang trong mình hoàn cảnh sáng tác đầy éo le.

"Người ngoài phố" của nhạc sĩ Anh Việt Thu (1939 - 1975) là ca khúc bolero kinh điển thuọc dòng nhạc vàng. Ca khúc nổi đình nổi đám ở thời kỳ trước và sau 1975.

Theo nhiều tư liệu ghi chép, nhạc sĩ Anh Việt Thu qua đời vì bạo bệnh vào năm 1975 nên hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ những ca khúc bất hủ của ông thường trở thành bí ẩn hoặc được kể lại bởi những câu chuyện chưa được xác thực. 

Thập niên 1980, nhà báo Lâm Tường Dũ ở hải ngoại đã xuất bản cuốn sách nói về hoàn cảnh ra đời của hai ca khúc nhạc vàng nổi tiếng. Đáng nói, hầu hết các câu chuyện về hoàn cảnh sáng tác được nhắc đến trong sách đều là câu chuyện tưởng tượng, không có thật. Những điều không có thật đó vẫn được kể lại đến hôm nay. Ví dụ như hoàn cảnh ra đời của ca khúc "Người ngoài phố" được ghi trong sách như sau:

Vào một ngày cuối tháng chạp, trời chuẩn bị vào xuân, dòng người nô nức lại trên đường phố. Nhưng với nhạc sĩ Anh Việt Thu thì không như vậy. Ông vừa bước ra khỏi băng dĩa Việt Nam ở đường Võ Di Nguy - nơi đã từ chối việc ông vay tiền về sắm Tết, vì nợ cũ chưa trả hết. Thêm nữa, đã lâu rồi không thêm sáng tác mới. 

Theo lời kể của một người bạn, thời điểm đó, Anh Việt Thu rất cần tiền để về lo cho gia đình và trang trải trong dịp Tết. Bước ra đại lộ Lê Lợi trong chiều cuối năm, dưới ánh nắng vàng nhạt, Anh Việt Thu đã ngồi lặng bên đường nhìn dòng người náo nhiệt mua sắm trên phố mà xót thương cho tình cảnh của mình.

Với áp lực kinh tế cùng sự tưởng tượng về một cuộc giã từ mối tình của mình, Anh Việt Thu đã viết nên ca khúc "Người ngoài phố" ngay trong buổi chiều cuối năm đó để bán lại cho băng dĩa.

Nhờ có ca khúc được sáng tác trong tình cảnh đầy ngặt nghèo ấy mà Anh Việt Thu có tiền để trả nợ cũ, có tiền để đưa về cho vợ lo cái Tết đầm ấm. Còn khán giả yêu nhạc vàng thì được thưởng thức một nhạc phẩm bất hủ. 

Sự thật thế nào?

Anh Huỳnh Hữu Việt Bằng - con trai nhạc sĩ Anh Việt Thu cho biết, câu chuyện bên trên không có thật. Anh mồ côi cha từ nhỏ nên chỉ có thể tìm hiểu về các ca khúc của ông qua những người bạn của cha, một trong số đó có nhạc sĩ Thanh Sơn.

Trước khi qua đời, nhạc sĩ Thanh Sơn có kể về hoàn cảnh sáng tác của "Người ngoài phố" cho Việt Bằng. Đó là thời điểm khoảng năm 1970, nhạc sĩ Duy Khánh đang thực hiện chương trình 1000 bài ca hay và hẹn 2 nhạc sĩ Thanh Sơn - Anh Việt Thu ra quán gặp mặt, nói chuyện và "đặt hàng" sáng tác ca khúc mới để xuất bản. Mỗi người nhận lời sáng tác 2 ca khúc. Một trong hai ca khúc của Anh Việt Thu lúc đó là "Người ngoài phố".

Nhạc sĩ Thanh Sơn cũng kể, ông còn được biết Anh Việt Thu đã nhớ lại mối tình đầu khoảng 10 năm trước đó để sáng tác nhạc phẩm "Người ngoài phố". 

Và quả vậy, ngay cả ca từ và hình ảnh trong "người ngoài phố" đều gợi về những ký ức của đôi tình nhân:

"Người đi đi ngoài phố, chiều nắng tắt bên sông

Người đi đi ngoài phố, bóng dáng xưa mịt mù

Thành ghế đá chiều công viên

Ngày xưa, ngày xưa, ngày xưa đã hết rồi..."

Đã bao hôm rồi, chàng trai vẫn lang thang vô định trên con phố buồn tênh. Bóng chiều đang dần tàn úa, nắng vàng đã tắt nơi cuối trời nhưng anh vẫn chưa biết đi đâu về đâu khi trong lòng còn nhiều giông bão, không một nơi nương tựa trú ẩn. Thành ghế đá quẹn thuộc kia nay đã lẻ loi dưới ánh đèn công viên vàng vọt, thiếu vắng bóng dáng xưa êm đềm. Và ái ân ngày cũ cũng chẳng còn...

Phải chăng những mối tình đầu thường dang dở? Nhưng cũng có những mối tình đầu đẹp nhất, ngọt ngào nhất? Vì thế, những mối tình đầu thường khó quên nhất? Vẫn biết rằng, thời gian chẳng thể quay lại nhưng trong lòng vẫn đầy tiếc nuối. Anh không chạy trốn ký ức mà quay lại đối diện với nó, nhớ về em, nhớ về tình đôi ta....

Cuộc đời bỗng chốc hóa hư không. Đánh rơi mất cuộc tình, anh như đứa trẻ bơ vơ vì lạc mẹ. Hình bóng cũ người xa xưa, xin ngủ yên vào dĩ vãng, còn lại đây vây quanh mình một nỗi cô quạnh. Vẫn biết tình đầu thường chia ly và mộng khó thành nhưng lòng người vẫn xót xa vô cùng.

Xin làm chim mỏi cánh đường bay, xin cơn mưa mau hãy xối tuôn đi những muộn phiền đang giằng xé tâm can. Nước mắt đêm tạ từ này đây xin là lần sau cuối và chờ đón một ngày mai yên bình...

"Xin từ giã đường phố trắng mưa ngâu

làm chim bay mỏi cánh

Nước mắt đêm tạ từ

Thành phố cũ người yêu xưa

Còn đâu, còn đâu? Giờ đây xin giã từ"

Xem thêm: Bì báo hiếm hoi về Anh Việt Thu - người khách lạ ngẩn ngơ trong làng nhạc Việt