Hoàn cảnh ra đời ca khúc "Khúc hát ân tình": Lời kêu gọi đoàn kết Bắc Nam

VỀ NHẠC PHẨM "KHÚC HÁT ÂN TÌNH"

Tên ca khúc: Khúc hát ân tình (tên khác: Duyên Bắc tình Nam)

Nhạc sĩ sáng tác: Song Hương

Soạn nhạc: Xuân Tiên

Thể loại: Nhạc vàng

Năm ra đời: 1958

Nằm trong album:

Ca sĩ thể hiện tiêu biểu: Minh Tuyết, Hà Phương, Như Quỳnh, Hạ Vy

"Khúc hát ân tình" ra đời trong hoàn cảnh nào?

Nhạc phẩm "Khúc hát ân tình" được ông viết dưới bút danh Song Hương. Hoàn cảnh sáng tác được nhạc sĩ Xuân Tiên chia sẻ như sau:

"Sau hiệp định Genever 1954, miền Nam mở rộng vòng tay chào đón cả triệu người miền Bắc di cư vào cùng sinh sống với nhau trong vận hội mới của đất nước. Triệu người Bắc cũng đã nhận miền Nam là quê ương thứ hai của mình. Trong cuộc sống mới có nhiều mối tình Nam - Bắc nảy nở. Nhưng bên cạnh đó cũng có những ngộ nhận đáng tiếc về sự khác biệt địa phương, có thể gọi là kỳ thị giữa những người khác miền với nhau. Cái đó chẳng qua là mưu đồ của Tây áp đặt vào người mình đã lâu. Từ hoàn cảnh đó mà nhạc phẩm 'Khúc hát ân tình' ra đời. Đây giống như một lời kêu gọi mọi người con của đất nước hãy sống thân ái với nhau, ca ngợi tình yêu không phân biệt Nam - Bắc. Đó là lý do tôi sáng tác bản nhạc này". 

Nhạc phẩm không nhắc về một mối tình cụ thể nào cả, mà mang tính biểu tượng với tinh thần kêu gọi đoàn kết Bắc - Nam, xóa bỏ khác biệt về địa lý để hòa hợp dân tộc vốn bị ngoại bang chia rẽ trong một thời gian dài.

Nhạc phẩm "Khúc hát ân tình" do Xuân Tiên và Song Hương viết chung đã được nhà xuất bản Tinh Hoa Miền Nam xuất bản đầu năm 1958 và đã được tái bản khá nhiều lần. 

"Khúc hát ân tình" là nhạc phẩm nổi tiếng được nhiều ca sĩ thể hiện như: Phương Dung, Cẩm Ly, Hà Phương, Minh Tuyết... 

Vì sao "Khúc hát ân tình" lại từng bị cấm?

Sau năm 1975, "Khúc hát ân tình" không được cấp phép phát hành trong nước. Có lẽ là một số lời trong nhạc phẩm này không còn thích hợp với quan điểm mới. 

Đến năm 2014, một điều bất ngờ xảy ra, cõ lẽ nhờ tinh thần hòa hợp dân tộc mà nhạc phẩm này đã được cấp phép phổ biến trong nước theo Quyết định số 312/QĐ-NTBD ngày 21/08/2014. Từ khoảnh khắc này, nhạc phẩm chính thức được trình diễn đại chúng trên khắp cả nước. Lời nhạc cũng không bị sửa. Nhạc phẩm này từng được biểu diễn trên VTV9.

Tình thần hòa hợp dân tộc được thể hiện thế nào trong "Khúc hát ân tình"?

"Người từ là từ phương Bắc đã qua dòng sông, sông dài.

Tìm đến phương này, một nhà thân ái.

Ơi! Tình Bắc duyên Nam

Là duyên tình chung muôn đời ta đắp xây..."

Nội dung nhạc phẩm về một người từ phương Bắc đã đến với miền Nam trù phú sống dưới một mái nhà thân ái. Ở đây, chàng trai gặp cô thôn nữ xinh xắn. Hai người nên duyên mộng vàng chung bóng, nguyện cùng nhau chung đời sát vai cần lao xây dựng tương lai: "Gặp nàng, nàng là thôn nữ mắt duyên cười say môi hồng. Tình ngát đôi lòng mộng vàng chung bóng. Ơi! Mạch đất dâng hương là hương, cần lao chung đời vat sát vai".

Nhạc phẩm được sáng tác khoảng năm 1958, khi đất nước đã chia đôi, nên bên cạnh việc kêu gọi góp bàn tay để dựng đời mới trên đất lành, cũng thể hiện giấc mơ một mai thái bình trọn vẹn, quê hương thôi đau nỗi đau ngăn sông cách núi, để yêu thương được về trên khắp chốn để người tha hương được đưa người bạn đời về lại cố hương, tìm vườn hoa thắm hái bông tầm xuân trao nàng:

"Tìm về mảnh vườn hoa thắm hái bông tầm xuân trao nàng.

Lời hát ân tình hồng hồng đôi má.

Ơi! Đời sống yên vui, là vui

Dìu nhau đi vào chung bóng mơ". 

Từ đầu chí cuối bài hát mang giai điệu và nội dung reo vui, yêu đời với sự lạc quan và niềm tin vào một mai tươi sáng.

Xuân Tiên (tên thật là Phạm Xuân Tiên, 1921 - 2023) là nhạc sĩ có nhiều đóng góp cho làng tân nhạc Việt Nam. Ông có khả năng chơi 25 nhạc cụ, đồng thời cải tiến và sáng tạo một số nhạc cụ mới. Ông hoạt động từ thời kỳ tiền chiến đến 1975. 

Xuân Tiên bắt đầu sáng tác từ trước năm 1945, thuộc lứa nhạc sĩ thời tiền chiến. Dù không sáng tác nhiều như các nhạc sĩ danh tiếng khác nhưng nhạc của ông luôn có nét khác biệt, mang đậm tính dân tộc, được lấy cảm hứng từ những làn điệu quê hương của 3 miền đất nước: Tiếng hát trong sương, Hận đồ bàn, Cùng một mái nhà... Ca khúc nổi tiếng nhất trong sự nghiệp của ông là "Khúc hát ân tình" (có tên gọi khác là Duyên Bắc tình Nam). Ca khúc này mang làn điệu của dân ca Bắc Bộ.

Xem thêm: Hoàn cảnh ra đời ca khúc "Cô láng giềng": Tuyệt phẩm trữ tình của nhạc sĩ tài hoa nhưng vắn số