Lời bài hát "Bà mẹ Gio Linh" của nhạc sĩ Phạm Duy

Bài hát "Bà mẹ Gio Linh" được sáng tác năm 1948 bởi nhạc sĩ Phạm Duy. Ca khúc này viết về những người mẹ có thật ở làng Mai Xá, Gio Mai, Gio Linh, Quảng Trị. 

Ca khúc này được yêu thích ngay từ khi mới phát hành, được phổ biến ra khắp cả nước. Sau kháng chiến chống Mỹ cứu nước (sau năm 1975), các bài hát do Phạm Duy sáng tác không còn được phổ biến ở Việt Nam, trong đó có Bà mẹ Gio Linh. Đến năm 2005, đây là 1 trong 10 ca khúc đầu tiên của ông được phép lưu hành.

Nhạc sĩ Phạm Duy cho biết, bài hát này được lấy cảm hứng từ câu chuyện cảm động ông nghe được khi đi cùng đoàn văn nghệ kháng chiến về Gio Linh, Quảng Trị. Vào ngày 16/8/1948, để đàn áp tinh thần bà con ở làng Mai Xá, cũng như dập tắt phong chào kháng chiến, thực dân Pháp đã ra tay tàn bạo. Chúng chặt đầu anh Nguyễn Đức Kỳ (xã đội trưởng) cùng anh Nguyễn Văn Phi (cán bộ bình dân học vụ xã), đem bêu ở đình làng, rồi lại đem ra bến đò trước chợ. 

Biết tin, bà Diêu Cháu (mẹ anh Kỳ), chị Khương Thị Mén (con dâu cả), bà Hoàng Thị Sáng (mẹ anh Phi) và Bùi Thị Con (em dâu bà Sáng) quyết định mang thủ cấp hai anh về. Địch biết tin thì cho quân lùng sục khắp nơi, nhưng hai gia đình đã che dấu thủ cấp con mình. Họ để lên cái tra ở nhà, đợi giặc rời làng mới mang đi chôn. 

Bài hát "Bà mẹ Gio Linh" được nhạc sĩ Phạm Duy sửa đổi nhiều lần, do đó có vô số phiên bản. Ông cũng từng viết một bản lời khác với tầng ý nghĩa khác, có tên là "Bà mẹ nuôi". Dưới đây là phiên bản lời bài hát "Bà mẹ Gio Linh" của nhạc sĩ Phạm Duy được nhiều người biết đến:

Mẹ già cuốc đất trồng khoai

Nuôi con đánh giặc đêm ngày

Cho dù áo rách sờn vai

Cơm ăn bát vơi bát đầy

Hò ơi ơi ới hò ! Hò ơi ơi ới hò !

Nhà thì nó đốt còn đây

Khuyên nhau báo thù phen này

Mẹ mừng con đánh giặc hay

Ra công sới vun cầy cấy

Hò ơi ơi ới hò ! Hò ơi ơi ới hò !

Con đi dân quân, sớm tối vác súng về

Mẹ già một con yêu nước có kém chi

Đêm nghe xa xa có tiếng súng lắng về

Mẹ nguyện cầu cho con sống rất say mê.

Mẹ già tưới nước trồng rau

Nghe tin xóm làng kêu gào

Quân thù đã bắt được con

Đem ra giữa chợ cắt đầu

Hò ơi ơi ới hò ! Hò ơi ơi ới hò !

Nghẹn ngào không nói một câu

Mang khăn gói đi lấy đầu

Đường về thôn xóm buồn teo

Xa xa tiếng chuông chùa gieo

Hò ơi ơi ới hò ! Hò ơi ơi ới hò !

Tay nâng nâng lên, rưng rức nước mắt đầy

Mẹ nhìn đầu con, tóc trắng phất phơ bay

Ta yêu con ta, môi trắng bết máu cờ

Nụ cười hồn nhiên, đôi mắt ngó trông ta.

Mẹ già nấu nước chờ ai

Đêm đêm súng nổ vang trời

Giật mình em bé mồ côi

Khăn tang cũng hoen tiếng cười

Hò ơi ơi ới hò ! Hò ơi ơi ới hò !

Bộ đội ghé đến nhà chơi

Khơi vui bếp lửa tơi bời

Mẹ già đi nấu nồi khoai

Bưng lên khói hương mờ bay

Hò ơi ơi ới hò ! Hò ơi ơi ới hò !

Khi trông con nuôi xúm xít dưới túp nhà

Mẹ nhìn đàn con thương nhớ đứa con xưa

Con, con con ơi ! Uống hết bát nước đầy

Ngày một ngày hai, con nhớ ghé chơi đây.

Ngày một ngày hai, con nhớ ghé chơi đây.

Xem thêm: Hoàn cảnh ra đời ca khúc Bà mẹ Gio Linh: Tiếng khóc thương xé lòng của người mẹ liệt sĩ mất con