Top 2 triết lý trong âm nhạc của Trịnh Công Sơn

Trịnh Công Sơn là nhạc sĩ lớn của nền tân nhạc Việt Nam. Ông là nhạc sĩ hiếm hoi được báo chí và cộng đồng quốc tế nhắc đến như "Bob Dylan của Việt Nam", "Nhạc sĩ được yêu mến nhất tại Việt Nam".

Trong suốt sự nghiệp nhạc sĩ, ông đã "trình làng" đến 600 ca khúc. Trong đó hơn 200 nhạc phẩm được phổ biến rộng rãi. Nhạc Trịnh đã len lỏi vào từng ngõ ngách, tầng lớp công chúng. 

Âm nhạc của Trịnh Công Sơn ẩn chưa nhiều triết lý mà lúc sinh thời ông từng nhắc đến: "Tôi vốn thích triết học và vì thế tôi muốn đưa triết học vào những ca khúc của mình. Một thứ triết học nhẹ nhàng mà ai ai cũng có thể hiểu được". 

1. Đạo Phật trong nhạc Trịnh

Nghe nhạc Trịnh đối với người Việt giống như nghe một câu kinh... Và Đạo Phật với Trịnh Công Sơn là hơi thở là triết học làm cho con người yêu đời hơn chứ không phải lãng quên sự sống.

Trong Tứ Diệu Đế, chân lý đầu tiên là khổ đế. Khổ đế là một đề tài phổ thông trong nhạc Trịnh. Ông đã đưa nó vào nhạc phẩm "Gọi tên bốn mùa". Theo Kinh Kim Cương, tất cả các pháp hữu vi là "như sương mai, như ánh chớp". Đây là ý niệm được nhắc đi nhắc lại trong nhiều lời ca của Trịnh Công Sơn. 

Các bài tình ca của Trịnh Công Sơn là những lời tuyên bố siêu hình rằng, những đổ vỡ trong tình yêu không phải là những chông gai nho nhỏ trên đường đời đẹp đẽ vô song. Các tình khúc của Trịnh, như Hoàng Phủ Ngọc Tường nói, là những "bài kinh cầu bên vựa thẳm". 

Thuyết luân hồi cũng được nhắc đến trong âm nhạc của Trịnh Công Sơn. Thể hiện rõ nhất qua câu hát: "Hạt bụi nào hóa kiếp thân tôi/ Để một mai tôi về làm cát bụi" (nhạc phẩm Cát bụi).

Theo Đạo Phật, không có cái ta trường cửu nhưng có một chút gì trong cái ta đã mất được tiếp nối trong cái ta tái sinh. Quá trình này được so sánh như khi ta thắp một cây nến từ một cây nến khác, có cái ra đi và có cái trở lại.

2. Chủ nghĩa hiện sinh trong nhạc Trịnh

Những người bạn thân của Trịnh Công Sơn đều xác nhận, ông cũng như một số đông các nhà trí thức miền Nam vào thập niên 50 và đầu thập niên 60, rất bị lôi cuốn bởi chủ nghĩa hiện sinh. Các bạn cũng nói rằng, Trịnh Công Sơn ham đọc sách Camus về huyền thoại Sisyphus. Các bạn này cũng bảo Trịnh còn thích các phim trong đó có tài tử James Dean đóng vai của một người lưu lạc cô đơn. Và chúng ta dễ dàng thấy một chàng cô đơn trong nhiều bài hát của Trịnh, như "Dã tràng ca". Trịnh Công Sơn muốn so sánh mình với Sisyphus, qua hình ảnh đã được Việt hóa là con dã tràng xe cát biển đông trong "Nghe thân lưu đầy". 

Trịnh Công Sơn quả thực đã bị lôi kéo từ hai dòng lực tù đầy và quê nhà. Nhiều đêm muốn đi về con phố xa/Nhiều đêm muốn quay về ngồi dưới mái nhà, ông đã hát trong "Lời thiên thu gọi". Nhưng vì đã được uốn nắn trong nền văn hóa nên ông không ngần ngại chọn quê nhà. Ông đã hát Chân đi xa trái tim bên nhà, trong "có nghe đời nghiêng và Tìm thấy nỗi nhớ từ mỗi chiếc lá/ Góc phố nào cũng thấy quê nhà" (Tình yêu tìm thấy).

Trịnh Công Sơn không chấp nhận sự nổi loạn chống lại thế giới phi lý như Camus đã cổ vũ. Ông không thể nào chọn lưu đày làm nơi quê nhà. Tù đày theo Trịnh Công Sơn không phải là sự nổi loạn hiện sinh mà là sự nhìn nhận của một người con Phật trước nỗi khổ và tính cách tạm bợ của cuộc đời. 

Lúc mới vào nghề, Trịnh Công Sơn nổi tiếng vì "chịu chơi" với thuyết hiện sinh nhưng theo một số ý kiến Trịnh đã sáng tác nhạc của mình dựa trên các đề tài của Phật giáo. Nhạc Trịnh nghe như một câu kinh, có phần khó hiểu nhưng lời ca của nhạc Trịnh có thể xoa dịu những tâm hồn đang dao động.

Xem thêm: Top 10 ca khúc hay nhất của nhạc sĩ Minh Kỳ