Ca khúc "Như chiếc que diêm" và câu hát tựa "lời tiên tri" về chuyện tình sẽ tan vỡ: "Tình ta sớm muộn gì cũng hấp hối...".

CA KHÚC "NHƯ CHIẾC QUE DIÊM"

• Tên ca khúc: Như chiếc que diêm
• Sáng tác: Từ Công Phụng
• Thể loại: Tình ca
• Năm ra đời: 1975
• Ca sĩ thể hiện tiêu biểu: Từ Công Phụng

Ca khúc "Như chiếc que diêm" ra đời trong hoàn cảnh nào?

Từ Công Phụng là nhạc sĩ người Chăm tài hoa. Ông không chỉ sáng tác hay mà còn sở hữu giọng ca truyền cảm. Từ Công Phụng tự viết nhạc và tự hát nhạc của mình. Mỗi ca khúc do ông trình bày đều ẩn chứa những tâm trạng, nỗi niềm riêng, rất riêng.

Âm nhạc của Từ Công Phụng là những nỗi buồn thẳm sâu, tê tái và xót xa, được thể hiện qua: Mắt lệ cho người, Trên tháng ngày đã qua, Giọt lệ cho ngàn sau, Kiếp dã tràng, Tuổi xa người... Nhưng ca khúc được đánh giá là buồn nhất trong sự nghiệp của ông có lẽ là "Như chiếc que diêm".

Ca khúc "Như chiếc que diêm" được nhạc sĩ Từ Công Phụng viết vào năm 1975, ngày sau những biến động lớn của thời cuộc cũng như của chính đời ông. Đó là quãng thời gian đau khổ, trắc trở nhất đời.

Khi thời cuộc có nhiều biến động, khi cuộc sống trở nên bất ổn, không có gì bám víu, mưu sinh vất vả, chàng nhạc sĩ trẻ phải làm nhiều nghề khác nhau để mưu sinh, nuôi sống gia đình. Nỗi buồn đau nhân lên khi cuộc tình 10 năm và cuộc hôn nhân 6 năm với với ca sĩ Từ Dung tan vỡ trong giai đoạn này. 

Theo tìm hiểu, trong thời gian học tại trường Đại học Văn khoa Sài Gòn, ông gặp Từ Dung - con gái út của nhà văn Hoàng Đạo (Nguyễn Tường Long). Hai người yêu nhau và tiến đến hôn nhân. Từ Công Phụng cưới Từ Dung theo đúng nghĩa là có sính lễ và có rước rể về nhà vợ theo truyền thống mẫu hệ của đồng bào dân tộc Chăm. 

Hai người bắt đầu lên sân khấu hát cặp từ năm 1967. Họ thường sinh hoạt văn nghệ ở Quán Văn trong khuôn viên Văn Khoa từ năm 1968, cùng thời với Trịnh Công Sơn - Khánh Ly. Vợ chồng Từ Công Phụng đã thu một Cuốn băng mang tên Tơ Vàng 3 vào năm 1971. Sau khi Quán Văn đóng cửa, họ kéo về Quán Gió ở Nam Lọc trên đường Võ Tánh để sinh hoạt văn nghệ. 

Sau sự kiện lịch sử năm 1975, vợ chồng Từ Công Phụng - Từ Dung vẫn ở lại trong nước. Nhưng lúc này tình cảm bắt đầu xuất hiện những vết rạn nứt lớn. Chính chàng nhạc sĩ trẻ cũng đã dự cảm được về sự chia ly không thể tranh khỏi, ông đã viết "Như chiếc que diêm" với một câu hát tiên tri: "Tình ta sớm muộn gì cũng hấp hối...".

Sự cứu vớt bất khả thi cho một cuộc tình đang dần hấp hối

Nhạc sĩ Từ Công Phụng từng chia sẻ, thời gian 1975 - 1980 là giai đoạn trắc trở nhất trong đời. Thời gian này ăn còn không đủ nên không còn tâm trí để sáng tác. Thế nhưng thực tế ông vẫn sáng tác nhưng âm nhạc của Từ Công Phụng lúc này buồn da diết. Điển hình là ca khúc "Như chiếc que diêm" với lời ca rất buồn, tự như sự cứu vớt bất khả thi cho một quãng đời, một cuộc tình đang dần hấp hối"

"Thôi cũng đành một kiếp trăm năm đời người sẽ qua

Cũng đành một thoáng chiêm bao tình người cũng xa

Cũng phôi pha những điêu ngoa, theo vết môi cười tàn tạ

Thôi cũng đành một kiếp phong ba

Lệ tình cũng sa xuống đời ta những nguôi ngoai

Rồi người cũng xa, cũng xa ta, cũng xa ta theo dòng nghiệt ngã mù lòa"

Lời bài hát được nhạc sĩ gieo vần trên một nền âm thanh tựa như dòng suối tuôn chảy miên man, nhẹ nhàng nhưng ray rứt, làm cho người nghe như lạc vào cõi mê. Nhạc sĩ Từ Công Phụng chia sẻ, ca khúc này mang tâm trạng của người từng trải qua nhiều mất mát. Không chỉ là mất mát về cuộc tình đã qua, mà rộng hơn nó là sự mất mát của cả một nơi chốn. Nó mang tính ẩn dụ về sự chấm dứt của một thời vàng son.

Chuyện tình yêu cũg vậy, từng trải qua thời rực rõ, nồng cháy, nhưng cũng chỉ là sự lóe lên như một que diêm trong giây lát rồi vĩnh viễn chìm vào tăm tối:

"Vì lời em sớm muộn gì cũng một lần gian dối

Tình anh sớm muộn gì cũng đưa vào tăm tối

Đời anh sớm muộn gì, đời em sớm muộn gì

Tình ta sớm muộn gì cũng hấp hối"

Dẫu cuộc tình đang hấp hôi nhưng nó vãn như là chiếc que diêm, lần cuối lóe lên huy hoàng rồi lịm tắt, tình nhân vẫn muốn trao cho nhau hết những men nồng tình sâu rã rời:

"Rót cho đầy hồn nhau, đắp cho đầy đời nhau

Những men nồng tình sâu rã rời..

Thôi cũng đành như chiếc que diêm một lần lóe lên

Thắp đời em sáng lung linh

buồn một cõi riêng

Những đêm sâu, những canh thâu

Nghe nước mắt nặng giọt sầu

Thôi cũng đành như kiếp rong rêu một lần hóa thân

Cuốn về phong kín tim ta

Một đời chói chang những đam mê, những ngô nghê

Với tình người nhỡ lời thề

Thôi cũng đành như tấm gương tan mờ phai vết xưa

Xót dùm cho tấm thân ta ngựa bày đã qua

Những đêm mơ thấy tan hoang

Hương tình vừa chớm muộn màng..."

Xuyên suốt ca khúc, người nghe dường như bị cuốn vào dòng tâm trạng buồn, sự chấp nhận thiệt thòi, mất mát lớn lao trong đời người đàn ông từng trải...

Xem thêm: Nỗi buồn vô vọng trong ca khúc "Mắt lệ cho người": "Vàng câu tình cũ gửi vời theo đời"