Hoàn cảnh ra đời "Bóng mát" của nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ: Ca khúc về quê hương, tình yêu và lòng mẹ

CA KHÚC "BÓNG MÁT"

• Sáng tác: Phạm Thế Mỹ
• Thể loại: Nhạc trữ tình
• Năm ra đời: 1967
• Ca sĩ thể hiện tiêu biểu: Mỹ Thể, Hà Thanh

Ca khúc "Bóng mát" của Phạm Thế Mỹ ra đời trong hoàn cảnh nào?

Phạm Thế Mỹ là một tài năng âm nhạc đáng ngưỡng mộ khi ông thổi sáo hay, đánh đàn giỏi và sáng tác rất đỉnh. Năm 15 tuổi, ông đã có nhạc phẩm đầu tay mang tên "Nắng lên xóm nghèo". Nhiều người trong giới đánh giá đây là ca khúc khá hay, có giai điệu truyền cảm, ca từ dễ thương. Sau đó, ông tiếp tục chắp bút các ca khúc phản chiến dạt dào tình yêu nước như: Hỡi hồn mẹ Việt Nam, Mặt trời vừa thức dậy, Hòa bình ơi! Hãy đến... 

Ở mảng nhạc trữ tình, quê hương, nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ ghi dấu ấn với các ca khúc như: Thương quá Việt Nam, Tàu về quê ngoại, Buổi chiều quê hương, Áo lụa vàng... Và không thể không nhắc đến ca khúc "Bóng mát". 

"Bóng mát" là ca khúc được nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ viết vào năm 1967. Đây là một sáng tác về quê hương, tình yêu và lòng mẹ. 

Ca khúc được ra đời một năm sau khi Phạm Thế Mỹ ra tù (ông bị bắt chính quyền Sài Gòn cũ bắt giam từ 1956 - 1966 vì đấu tranh trong phong trào Phật giáo). Khi ra tù, ông tập trung sáng tác nhiều ca khúc trữ tình, quê hương như: Hoa vẫn nở trên đường quê hương, Những người không chết... và cả ca khúc Bóng mát. Những nhạc phẩm này được phổ biến rộng rãi trong phong trào học sinh - sinh viên Sài Gòn. 

"Bóng mát" - Ca khúc về quê hương, tình yêu và lòng mẹ

Nhắc đến Phạm Thế Mỹ, ai cũng nhớ đến nhạc phẩm "Bông hồng cài áo". Nhưng ngoài ca khúc này, ông còn sáng tác nhạc phẩm về quê hương, tình yêu và lòng mẹ mang tên "Bóng mát":

"Còn đâu nữa! còn đâu nữa!

Tiếng hát ca dao ru tôi vào đời

Còn đâu nữa! còn đâu nữa!

Tiếng hót chim non cây đa trường cũ

Với bóng tre xanh đong đưa nhịp võng,

Biết không em?

Biết không em?

Đã cho tôi bóng mát cuộc đời"

Mở đầu ca khúc là những nốt cao thể hiện sự tiếc nuối về tuổi ấu thơ đã qua. Những ngày xưa thân ái đã không bao giờ lặp lại lần nữa, có chăng chỉ là những lúc hồi tưởng lại, những nhớ nhung ngày tháng êm đềm thuở xa xưa. Bắt đầu từ thuở nằm nôi đã được nghe tiếng ru của mẹ - đó là tiếng quê hương ngọt ngào.

Đã qua rồi, biết tìm lại ở đâu ra những ngày thơ ấu hồn nhiên, ngây thơ. Những ngày ngập tràn tiếng chim non líu lo trên cành cây. Còn đâu kỷ niệm thời học sinh trong trường làng ê a tập đánh vần. Còn đâu những buổi trưa hè ngồi hóng mát dưới gốc đa già.

Và "với bóng tre già đong đưa nhịp võng", những trưa hè "đã cho tôi bóng mát cuộc đời". Đó là những ngày êm đềm nhất. Mỗi lời ca như đưa ta về những ngày xưa yêu dấu:

"Còn đâu nữa! còn đâu nữa!

Ngõ trúc trăng lên rong chơi hội làng

Còn đâu nữa! còn đâu nữa!

Tiếng sáo lang thang theo chim về núi,

Gió ngát hoa cau trong đêm dần tối,

Mãi đi hoang, mãi lang thang

lỡ quên đi bóng mát cuộc đời?

Lời nhạc của Phạm Thế Mỹ nhắc đến đường xưa lối cũ có "ngõ trúc trăng lên rong chơi hội làng", có "tiếng sáo lang thang theo chim về núi". Khung cảnh miền quê thanh bình hiện ra thật lãng mạn khiến người nghe như chìm đắm trong miền ký ức thân thương.

Ở làng quê ấy, gió ngát hương cau mãi còn ngát trong vùng trời ký ức mà lòng người không lỡ quên. Có lúc quên đi những hình ảnh thân thương quê nhà đã từng là bóng mát chở che cho tâm hồn những đứa con xa quê vừa trải qua bão tố cuộc đời.

"Hỡi phố sầu và tiếng hát đen, má gầy và nước mắt em,

Mái đình rêu xưa đổ nát với từng nấm mộ hoang.

Hỡi cánh rừng đầy vết máu loang, lửa hồng và xác chết than,

Hãy trả lại tôi bóng mát của tuổi thơ ngày nào.

Người yêu hỡi! người yêu hỡi!

Dấu cũ chân chim bơ vơ một mình

Người yêu hỡi! người yêu hỡi!

Tiếng hát xanh xao đưa tôi vào tối,

Với mắt sao em chân không lạc lối,

Bởi thương tôi, bởi thương em,

bởi yêu em, nên ghét hận thù"

Làng quê thanh bình ngày xưa không còn nữa, giờ chỉ còn lại cảnh mất mát đau thương. Thực tại thật hoang tàn khiến lòng người xót xa. "Hãy trả lại tôi bóng mát của tuổi thơ ngày nào" - lời nhạc như cứa vào tim gan người nghe, khiến ta xót xa, nhớ nhung.

Trong khung trời lạc lối, chàng nhạc sĩ bơ vơ đi tìm dấu chân xưa,tìm tiếng sáo lang thang mỗi chiều ta và tìm ngõ trúc trăng lên hiên nhà gió ngát hương chau. Chân sẽ không lạc lối khi tìm về với ánh mắt như vì sao sáng của em và lòng tôi sẽ đầy nhân ái khi trái tim đầy ắp yêu thương.

"Người yêu hỡi! người yêu hỡi!

Mỏi cánh chim xanh run chân ngựa hồng

Người yêu hỡi! người yêu hỡi!

Hãy đến bên tôi, bên tôi lần cuối,

Nước mắt em ngon thơm như dòng suối,

Hãy thương tôi, hãy yêu tôi,

Hãy cho tôi yêu mến cuộc đời"

Đoạn nhạc cuối tựa như ước mơ cháy bỏng xin người yêu hãy đến bên cạnh khi đường đời kia nghe "mỏi cánh chim xanh run chân ngựa hồng". Hãy đến bên nhau để không còn còn lạc lối, để cùng tìm về bóng mát xưa kia.

"Nước mắt em ngon thơm như dòng suối" - lời ca hay nhất trong mọi lời ca khiến người nghe cảm nhận rõ nét cái tình tha thiết của chàng trai: Yêu người, yêu cuộc đời, yêu quê hương xinh đẹp này!

Xem thêm: Top 5 ca khúc nhạc đồng quê hay nhất của nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ