Ca sĩ Bích Chiêu: Giọng ca nội lực làm chao đảo khắp phòng trà Sài Gòn và ca khúc để đời "Nỗi lòng"
Ca sĩ Bích Chiêu là một nữ danh ca rất nổi tiếng thập niên 1950 ở Sài Gòn, với giọng hát nội lực và cách hát jazz đầy ngẫu hứng.
HỒ SƠ - TIỂU SỬ CA SĨ BÍCH CHIÊU
Tên thật: Lữ Thị Bích Chiêu.
Nghệ danh: Bích Chiêu.
Ngày sinh: 06/02/1941 - Ngày mất: 27/01/2022.
Quê quán: Lâm Đồng.
Nghề nghiệp: Ca sĩ.
Ca khúc trình bày thành công nhất: Nỗi lòng.
Thời gian hoạt động: 1984 - nay.
Ca sĩ Bích Chiêu là ai?
Ca sĩ Bích Chiêu tên thật là Lữ Thị Bích Chiêu, sinh năm 1941 tại Lâm Đồng. Bà là một nữ ca sĩ nổi tiếng trước năm 1975, từng làm chao đảo khắp phòng trà ở Sài Gòn với ca khúc để đời "Nỗi lòng".
Bà sinh ra trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật, từ cha mẹ tới các anh chị em đều theo nghề này. Bà hoạt động âm nhạc từ sớm, sau đó dẫn dắt em trai là Tuấn Ngọc - nam danh ca hải ngoại nổi tiếng vào nghề.
Về học vấn, bà từng học ở trường THPT Bảo Lộc, tốt nghiệp năm 1960. Giữa lúc ở đỉnh cao sự nghiệp, bà sang Pháp du học ngành âm nhạc cổ điển và thương mại. Bà chủ yếu sinh sống và hoạt động nghệ thuật ở nước ngoài.
Năm 2008, Bích Châu lần đầu tiên trở lại Việt Nam biểu diễn, thu âm album đầu tiên. Bà cũng thường xuyên làm các công việc từ thiện trong thời gian ở quê nhà, chẳng hạn như dạy hát cho trẻ em cơ nhỡ.
Ngày 27/01/2022, bà không may lên cơn đột quỵ và qua đời ở nhà riêng tại Orléans, Pháp. Nữ danh ca đình đám một thời hưởng thọ 80 tuổi. Sự ra đi của bà khiến người thân, bạn bè và người hâm mộ không khỏi xót xa, tiếc nuối.
Ca sĩ Bích Chiêu và chuyện đời tư hiếm người hay
Ca sĩ Bích Chiêu có hoàn cảnh gia đình rất đặc biệt, đó là mọi người đều theo đuổi lĩnh vực nghệ thuật. Cha của bà là ca sĩ Lữ Liên, thành viên ban nhạc hài hước AVT. Ông cũng là nhạc sĩ có tiếng, soạn lời Việt cho rất nhiều ca khúc ngoại quốc. Mẹ bà cũng là một nghệ sĩ sân khấu kịch có tiếng, tên là Thúy Liễu.
Bà là chị cả trong số 7 người con của Lữ Liên và Thúy Liễu. Bà có những người em là Tuấn Ngọc, Anh Tú, Khánh Hà, Thúy Anh, Lan Anh và Lưu Bích.
Nữ danh ca trải qua 2 lần kết hôn. Ông chồng đầu tiên của bà là người đàn ông gốc Ý. Sau đó, cả hai ly dị vì nhiều lý do, một trong số đó là công việc của bà quá bận rộn. Một thời gian sau, bà sang Ý và gặp một người đàn ông gốc Việt tên Nguyễn Văn Hải. Đây cũng là tình đầu của bà khi còn ở Việt Nam, ông đã theo đuổi bà suốt 2 năm mới thành công. Cả hai kết hôn rồi sang Pháp sinh sống.
Đầu năm 2022, ca sĩ Bích Chiêu qua đời. Lưu Bích, em gái bà cho biết, hai vợ chồng bà mất cùng ngày. Khi đó, người thân của vợ chồng cố ca sĩ không liên lạc được nên đành gọi cảnh sát địa phương. Khi cảnh sát tới nhà, họ thấy vợ chồng Bích Chiêu đang nằm bất tỉnh trên sàn nhà, có thể là do đột quỵ hoặc tuổi cao sức yếu.
Nữ ca sĩ Lưu Bích cho hay: "Sau khi được đưa đi cấp cứu, vợ chồng chị tôi hôn mê suốt một tuần. Vài ngày trước, chị có tỉnh táo đôi chút song lại tiếp tục hôn mê. Hôm qua, chồng chị qua đời, vài tiếng sau chị cũng mất lúc 8h sáng.
[...]
Vợ chồng chị gái tôi gặp nhau từ năm 17 tuổi, xa nhau vài chục năm rồi lại đoàn tụ, giờ ra đi cùng lúc, âu đó cũng là niềm an ủi".
Ca sĩ Bích Chiêu và hành trình xây dựng sự nghiệp
Ca sĩ Bích Chiêu bắt đầu sự nghiệp âm nhạc từ rất sớm. Khi mới 4-5 tuổi, bà đã đi hát cho trường Thánh Mẫu cũng như đài phát thanh ở Đà Lạt. Vài năm sau, gia đình bà chuyển về Sài Gòn sinh sống, cùng em trai Tuấn Ngọc tham gia bạn Tuổi Xanh của vợ chồng Phạm Đình Sỹ - Kiều Hạnh.
Năm 12 tuổi, được gia đình ủng hộ, Bích Chiêu gia nhập ban nhạc Hoa Xuân của đài phát thanh Sài Gòn. Cùng nhóm với bà có ca sĩ Kim Chi, Mai Hân và Mai Hương. Chỉ sau 1 năm, tên tuổi của bà đã nổi như cồn, khắp các tụ điểm giải trí hay phòng trà ở Sài Gòn bấy giờ, không ai là không biết tới bà. Sau đó, bà cũng là người "dắt tay" em trai Tuấn Ngọc vào nghề ca hát.
Trong một cuộc phỏng vấn với VnExpress năm 2009, Bích Chiêu đã có những trải lòng về thời mới đi biểu diễn. Bà kể: " Vào Sài Gòn, song ca 'em bé' Bích Chiêu - Tuấn Ngọc nhanh chóng nổi tiếng, dù lúc đó tôi 11-12 tuổi, không còn bé lắm đâu".
Thời điểm đó, ca sĩ Bích Chiêu thường xuyên hát nhạc ngoại quốc. Tuy nhiên, bài hát nổi tiếng đầu tiên, làm nên tên tuổi của bà lại là một bài hát Việt. Đó là ca khúc Nỗi lòng của nhạc sĩ Nguyễn Văn Khánh. Ở độ tuổi 13, bà đã khiến khán thính giả phải trầm trồ xuýt xoa, bởi cách hát ca khúc này đặc biệt không thể sao chép nổi. Đó là cách hát jazz ngẫu hứng phối hợp với kỹ thuật thượng thừa, cùng dáng điệu nũng nịu và cảm giác sâu lắng. Ca khúc Nỗi lòng do Bích Chiêu thể hiện đã trở nên bất hủ như thế...
Bà từng chia sẻ rằng: "Thật ra tôi hát nhiều bài nhạc Việt lắm, cả nghìn bài đấy, nhưng là vào thời gian trước. [...] Sau này, đi học rồi định cư ở Pháp, tôi ít sinh hoạt với cộng đồng người Việt nên ít hát nhạc Việt hơn. Mà tôi cũng chưa thu một CD nhạc Việt nào. Chắc vì thế mà nhắc đến Bích Chiêu, khán giả chỉ nhớ ca khúc thành công nhất".
Ca sĩ Bích Chiêu nổi như cồn cuối thập niên 1950, được vô số phòng trà ở Sài Gòn mời tới hát. Lúc đó, bà và Bạch Yến là hai nữ ca sĩ có cát-xê cao nhất. Cả hai có nhiều điểm chung: Cùng tuổi, đi hát từ sớm, chủ yếu là hát nhạc ngoại. Họ cũng đều du học Pháp về thanh nhạc, gắn bó nhiều năm ở đây.
Có thời điểm, dân tình đồn rằng Bích Chiêu và Bạch Yến không ưa nhau, không thấy biểu diễn chung bao giờ. Thế nhưng, danh ca Bạch Yến sau này giải thích rằng, họ ít có cơ hội gặp nhau là vì cát-xê quá cao, chủ phòng trà chỉ có thể mời 1 trong 2 thôi. Chứ khi sang Pháp, hai nữ danh ca rất gắn bó, bản thân Bạch Yến là người đón Bích Chiêu khi mới sang Pháp.
Khi đang ở đỉnh cao sự nghiệp, Bích Chiêu lại quyết định đi du học. Bà sang Pháp du học ngành thương mại cũng như nhạc cổ điển. Nữ ca sĩ lập gia đình sớm, rồi sinh sống ở Pháp trong một thời gian dài.
Tại Pháp, bà chủ yếu hát nhạc ngoại, có thu một vài album với hãng SBS cũng như một số trung tâm ở Colombia. Bà từng được đài truyền hình Pháp lựa chọn làm gương mặt châu Á để tham gia Festival nhạc Jazz ở Bỉ với sự tham gia của 24 nước trên thế giới.
Năm 1964, bà hợp tác với nhà soạn nhạc kiêm nghệ sĩ piano nổi tiếng Jack Diéval. Ông giúp bà thực hiện một đĩa nhựa, phát hành với nghệ danh là Bee Tchou. Nguyên do là người Pháp không thể đọc được tên tiếng Việt Bích Châu, nên mới viết lái thành Bee Tchou.
Năm 1997, nữ ca sĩ có lần xuất hiện duy nhất trên sân khấu Paris By Night. Tại đây, bà một lần nữa thể hiện ca khúc Nỗi lòng để đời, với phong cách jazz ngẫu hứng sở trường.
Về sau, bà cũng về Việt Nam nhiều lần và biểu diễn ở một số phòng trà. Nữ ca sĩ cũng thu một album riêng, và hát chung với Trịnh Vĩnh Trinh trong một CD gồm các bài ca về mẹ. Bích Chiêu cũng thường đi từ thiện ở Việt Nam, dạy trẻ mồ côi ca hát,... như những gì bà thường làm khi ở nước ngoài.
Ca sĩ Bích Chiêu và ca khúc để đời Nỗi lòng
Ca sĩ Bích Chiêu từng hát rất nhiều ca khúc tiếng Việt, nhưng chủ yếu là ca hát ở phòng trà, tụ điểm giải trí. Nữ ca sĩ không có CD tiếng Việt nào.
Năm 1964, Bích Chiêu kết hợp với nhà soạn nhạc kiêm nghệ sĩ piano nổi tiếng Jack Diéval để thu âm một album. Đó là đĩa nhựa Ce garçon-là, phát hành năm 1966 với 4 bài hát:
- Ce garçon-là (I Know You When)
- Toi et ton sourire
- Belle comme un soleil levant (Me Japanese Boy, I Love You)
- Ce n'est pas facile (Mother Nature, Father Time)
Tuy nhiên, ca khúc nổi tiếng nhất của bà vẫn là Nỗi lòng, khiến khán thính giả mê mệt qua năm tháng. Câu chuyện đằng sau phong cách jazz ngẫu hứng được bà "thổi" vào ca khúc này cũng rất thú vị.
Hồi nhỏ, Bích Chiêu thường hay nghe cha hát, vì thích nên tập theo. Thế nhưng, Lữ Liên lại thẳng thắn chê con gái là chỉ biết hát như vẹt, không hiểu ý nghĩa bài hát. Ông khuyên con gái rằng, hát cũng như ăn như nói, phải biết mình đang hát gì, nội dung bài hát ra sao. Lời khuyên ấy đã ăn sâu vào tâm trí của bà, ảnh hưởng tới phong cách sau này.
Vốn nổi tiếng với nhạc ngoại quốc, nên khi muốn thử sức hát nhạc Việt, mà đã chọn bài hát Nỗi lòng. Đó là ca khúc quen thuộc với bà, lại được biến tấu theo phong cách nhạc ngoại quốc sở trường, và phần biểu diễn đó đã trở thành độc nhất vô nhị.
Ca sĩ Bích Chiêu bộc bạch: "Đây gần như là một bí mật ít khi tôi chia sẻ, cũng là kỷ niệm không thể nào quên trong suốt cuộc đời này. (Thực ra) cũng chẳng tài cán gì.. Ban đầu tôi cũng hát bình thường nhưng tình cờ một lần tôi tìm thấy một nốt nhạc jazz trong đấy.
Ngày xưa đi hát, tôi hay bị các cậu trai trẻ chọc ghẹo. Có một cậu tỏ ra không thích ca sĩ, nhưng mỗi khi tôi xuất hiện lại cứ lải nhải liên tục. Đến mức mà nhiều khi nhìn thấy anh ta, tôi sợ không dám hát, chỉ muốn bỏ chạy khỏi sân khấu. Tôi nhớ lần đó, ban nhạc dạo đến lần thứ 3 mà do phân tâm, tôi vẫn không vào được câu đầu.
Giận quá, tôi liền gằn giọng thật mạnh 2 chữ đầu tiên 'yêu ai' rồi buông thêm từ 'khốn nạn'! Lỡ phóng lao thì phải theo, tôi giải thích thêm cho khán giả rằng: Tình yêu khốn nạn lắm quý vị à, có lúc yêu, có lúc hờn, mình nặng lời là để thân mình đỡ khốn đốn. Khán giả vỗ tay hưởng ứng, giúp tôi lấy lại tự tin nhìn thẳng vào mắt anh ta mà nói 'em yêu anh'. Thấy mặt anh ấy cứ đờ ra, chỉ biết phủi tay theo kiểu ra dấu hiệu 'thôi dẹp đi', tôi sướng quá, cười luôn.
Nhưng, nhờ 2 chữ 'yêu ai' giận dữ ấy, tôi tìm thấy chất jazz lạ lẫm trong ca khúc Nỗi lòng. Về đến nhà sau đêm hát đó, tôi ngồi chỉnh sửa và chọn cách hát chọc ghẹo, ngẫu hứng để hoàn thiện cả bài. Tôi cứ nghĩ bụng, sau này gặp lại cậu trai ấy, tôi phải cảm ơn anh mới được!".
Một số hình ảnh về ca sĩ Bích Chiêu theo dòng chảy sự nghiệp
5 chủ đề bạn cần biết mỗi tuần
Mỗi thứ Tư, bạn sẽ nhận được email tổng hợp những chủ đề nổi bật tuần qua một cách súc tích, dễ hiểu, và hoàn toàn miễn phí!
Bình luận